Zaman zarfı nedir? Örnekleri

Zaman Zarfları

Zaman zarfı nedir?

Fiil ve fiilimsilerin hangi zaman diliminde gerçekleştiğini gösteren kelimelere ya da kelime gruplarına zaman zarfı denir. Bu zarflar, bir olayın ya da durumun hangi zaman diliminde meydana geldiğini açıklar. Fiile, fiilimsiye veya yükleme “Ne zaman?” sorusu sorulduğunda, cevap olarak verilen sözcük zaman zarfıdır. Zaman zarfları her cümlede farklı bir duygu veya anlam yükleyerek cümlenin akışını yönlendirir.

Zaman zarflarına örnek kelimeler:

“Dün, bugün, yarın, sabah, akşam, haftaya, kışın, gece, geceleyin, gündüz, akşamleyin, sabahleyin, her zaman, az önce, şimdi, şimdilik, eskiden, yine, demin, daha, hâlâ, şu an, henüz, erken, geç, uzun süre, önceki gün, hemen” gibi kelimeler zaman zarfı olarak kullanılabilir. Bu sözcükler, cümlede zaman bildiren bir görev üstlenirler ve genellikle fiilin ne zaman gerçekleştiğini belirtirler.

Örnek cümleler:

• Müdürümüz Ankara’ya yarın gidecek.
• Kahvaltı için sabah yola çıkalım.
• Hatalarının farkına şimdi vardı.
• Aile görüşmesi için akşam bir araya geleceğiz.
• O, her zaman işine erken giderdi.
• Beklenen kişi buraya henüz ulaşmadı.
• Kötü haber ailesine bugün ulaştırıldı.
• Bizim buralarda yazın yaylalara göç edilir.
• Kuşlar sıcak bölgelere sonbaharda göç ederler.
• Yazdığınız mektup elimize hâlâ ulaşmadı.
• Artık bekletme beni, şimdi gel.
• Sınavlara her zaman hazırlanmalıyız.
• Oradaki her şey dün olmuş bitmiş.
• Celal erken kalkar ama geç uyurdu.
• Geç fark ettim, taşın sert olduğunu.
• Arkadaşın az önce buradan ayrıldı.
• Konuyu burada kapatalım, sonra konuşuruz.
• Yıllardır hayalini kurduğu yere gelecek hafta gidecek.
• Toplantı tam tamına iki saat sürdü.
• Bu meydanda sabahları koşuya çıkar.
• Akşamları oğluyla birlikte dizisini izlerdi.
• Hasan yazın çalışır, kışın dinlenirdi.
• Seyit Kemal, her şeyi geceden hazırlardı.
• Akşama kadar çalışsa da verim alamazdı.
• Sabahtan beri uğraşıyor ama bir sonuç elde edemiyor.
• Şiir okurken gözlerimden yaşlar süzülürdü.
• Onu karşısında görünce şaşkınlık içinde kaldı.
• Oraya gitmeden önce bir haber salın.

Zaman Zarflarına Dair Uyarılar

Cümlede zaman anlamı taşıyan her kelime zarf görevinde olmayabilir. Bir sözcüğün zaman zarfı olup olmadığını anlamak için “Ne zaman?” sorusunu sormalısınız. Eğer bu soruya yanıt veriyorsa, zaman zarfı görevindedir. Ancak, bu soruya yanıt vermez ve cümlede özne görevindeyse, o zaman isimdir.

Örnek cümleler:

• Akşam, şehrin üzerine bir kabus gibi çöktü. (Burada akşam özne görevindedir, bu yüzden isimdir.)
• Akşam arkadaşlarıyla hasta ziyaretine gittiler. (Burada akşam “ne zaman?” sorusuna cevap verdiği için zaman zarfıdır.)
• Gece yazılarında önemli bir öğedir. (Bu cümlede gece özne görevindedir, dolayısıyla isimdir.)
• Oraya ancak gece ulaşabildi. (Bu cümlede gece zarf görevindedir çünkü “ne zaman?” sorusuna yanıt verir.)

Zaman zarfları, dilin akışını ve duygusal tonunu belirleyen en önemli öğelerden biridir. Cümlelerdeki anlamı pekiştiren, olayların zamanını ve sıralamasını netleştiren bu zarflar, dilin doğal akışına yön verir.