Yansıma Sözcükler ve Cümle İçerisindeki Kullanımları

Yansıma Sözcükler: Doğadaki Seslerin Taklit Edilmesi

Yansıma sözcükler, doğadaki seslerin taklit edilmesiyle meydana gelen kelimelerdir. Bu tür kelimeler, gerçek seslerin tıpatıp aynısını yansıttığı için dilimizde önemli bir yer tutar. İnsanlar, hayvanlar, cansız varlıklar ve çeşitli araçlarla makinelere ait seslerin yansıması, yansıma sözcüklerin temelini oluşturur. Yansıma sözcüklerde ana unsur ses faktörüdür.

Bir kelimede ses özelliği kaybolduğunda, o kelime yansıma sözcük olmaktan çıkar. Bu tür kelimeler, anlatıma estetik, renk ve canlılık katar. Örneğin, ötüşmek, kükremek, ışıldamak, ve kişnemek kelimeleri yansıma sözcük olarak kabul edilmez, çünkü bu sesler doğada yer almaz. Kuşlar gerçekte öt demek yerine cik cik sesi çıkarır.

1. İnsanlara Özgü Yansıma Sözcükler

• Hapşırık
• Hapşırmak
• Horultu
• Horlamak
• Fıs
• Fısıltı
• Fısıldamak

2. Cansız Varlıklara Ait Yansıma Sözcükler

• Hışır, hışırtı, hışırdamak
• Şırıl, şırıltı, şırıldamak
• Gıcır, gıcırtı, gıcırdamak
• Çatır, çatırtı, çatırdamak
• Pat, patlamak
• Zır, zırıltı
• Vın, vınlamak
• Tak, takırtı

3. Hayvanlara Ait Yansıma Sözcükler

• Me, meleyiş
• Hav, havlama
• Miyav, miyavlamak
• Cik cik

Yansıma Sözcüklerin Cümle İçerisindeki Kullanımı

1. İnsanlara Özgü Yansıma Sözcükler

• Mustafa, derin bir horlama sesi çıkararak uyuyordu.
• Gecenin sessizliğini Ahmet’in hapşırığı bozmaya yetmişti.

2. Cansız Varlıklara Ait Yansıma Sözcükler

• Nehir, şırıl şırıl akıyordu, suyun sesi huzur vericiydi.
• Öğretmen sinirlendiğinde yumruğunu masaya vurdu ve masadan bir pat sesi geldi.
• Köfteler cız ederken biz de mutfaktan gelen bu sesi hissettik.
• Kapı, aniden yere düştü ve pat diye bir ses çıktı.

3. Hayvanlara Ait Yansıma Sözcükler

• Kedinin miyav sesi, evdeki bebeği uyandırdı ve ona büyük bir sürpriz oldu.
• Kuzular, baharın geldiğini müjdelercesine me diye sesleniyorlardı.
• Arı, etrafta vız vız uçarak dolaşıyordu.
• Köpeğin ani havlaması hepimizi korkuttu.
• Ağaçlardaki kuşların cik cik sesleri, yürüyüşümüze hoş bir melodi kattı.

Uyarılar

• Aşağıdaki kelimeler, yansıma sözcüklerin ses faktörünü taşımadığından, gerçek yansıma sözcükler değildir:
  • Kuşlar ötüşür.
  • Işık ışık olmuştu her yer.
• Yansıma sözcükler mecaz anlamda kullanıldığında, yansıma özelliklerini kaybederler:
  • İnsan bu köyde uzun süre kalırsa yalnızlıktan patlayacak.
• Yansıma sözcükler ikileme şeklinde kullanılabilir:
  • Şırıl şırıl akan sulardan içtik.
  • Yeni ayakkabısı gıcır gıcır gıcırdıyordu.
  • Adam pat küt içeri daldı.

Yansıma Sözcüklerin Cümledeki Görevleri

Yansıma sözcükler, cümle içinde isim, fiil, sıfat ve zarf olarak kullanılabilir. Ayrıca, cümlede çeşitli görevleri üstlenirler.

1. İsim Görevinde Kullanılan Yansıma Sözcükler

• Hıçkırığı tutan öğrenci, hastaneye götürülmek zorunda kaldı.
• Evdeki gıcırtıları duyanlar, bu sesin nedenini anlamaya çalıştılar.

2. Fiil Görevinde Kullanılan Yansıma Sözcükler

• O gece Ali, herkesin rahatsız olmasına neden olacak şekilde horluyordu.
• Köpekler, bu soğuk kış gecesi boyunca sabaha kadar havladı.

3. Sıfat Görevinde Kullanılan Yansıma Sözcükler

• Tık tık sesiyle herkes uykusundan uyandı.

4. Zarf Görevinde Kullanılan Yansıma Sözcükler

• Şırıl şırıl akan çeşmeden köylü kızlar birer birer su doldurdu.
• Gece birileri sessizce pat küt içeri girdi.