Türkçede Ünsüz Düşmesi (Ünsüz Aşınması)
Türkçede bazı durumlarda ünsüzler türeme veya birleşme süreçlerinde düşebilir. Özellikle “-k” ünsüzü ile biten kelimelerde, belirli ekler eklendiğinde bu ünsüz düşer. Bu olaya ünsüz düşmesi veya ünsüz aşınması denir. Ayrıca, bu tür ünsüz kaybı sessiz düşmesi olarak da bilinir.
Ünsüz Düşmesinin Kuralları
Türkçede ünsüz düşmesi genellikle “-k” ünsüzü ile biten kelimelerde gerçekleşir. Bu ünsüz, bazı eklerle birleştiğinde ya da türemede kaybolur.
Ünsüz Düşmesi ile İlgili Örnekler
SÖZCÜĞÜN ASLI | GELEN EK VEYA SÖZCÜK | DÜŞEN SES | SON ŞEKLİ |
---|---|---|---|
Ufak | -cık | -k | Ufacık |
Küçük | -cük | -k | Küçücük |
Minik | -cik | -k | Minicik |
Sıcak | -cık | -k | Sıcacık |
Alçak | -cık | -k | Alçacık |
Büyük | -cek | -k | Büyücek |
Çabuk | -cak | -k | Çabucak |
Yumuşak | -cık | -k | Yumuşacık |
Tefek | -cik | -k | Tefecik |
Küçük | -l | -k | Küçülmek |
Yüksek | -l | -k | Yükselmek |
Seyrek | -l | -k | Seyrelmek |
Küçük | -mse | -k | Küçümsemek |
Ad | -daş | -d | Adaş |
Ast | -teğmen | -t | Asteğmen |
Üst | -teğmen | -t | Üsteğmen |
Notlar
- Kızıl ve Yeşil: “-er, -ar” ekleri eklendiğinde, “-il, -ıl” ünlüleri düşer.
- Örnek: Kızıl-ar → Kızarmak
- Kulakçık: Bazı durumlarda “k” ünsüzü düşmeyebilir.
- Örnek: Kulakçık
Ünsüz Düşmesi ile İlgili Açıklamalı Cümleler
- O, minik parmaklarıyla karmaşık problemleri kolayca çözüyor.
- Bahçede küçük bir taş bulup onu incelemeye başladı.
- Kış mevsiminde göçmen kuşlar genellikle sıcacık bölgelerde konaklar.
- Acil bir durumda, hastayı çabukça en yakın hastaneye yetiştirdiler.
- Bir ülkenin gelişimi, o ülkenin çalışkan insanlarının katkısıyla olur.
- Kişinin büyüme süreci, bazen küçülme ve geri dönüşüm gerektirebilir.
- İnsanları küçümsemek, toplumda hoş karşılanmaz ve hoş bir davranış olarak görülmez.
- Saçlarının seyrelmesini durdurmak için çeşitli yöntemler denedi.
- Yolda karşısına çıkan kişinin adaş olup olmadığını merak ediyordu.
- Eğitimde, daha üst rütbeli kişilere karşı dikkatli olmak önemli bir davranıştır.