Türemiş Sıfatlar Nedir? Örneklerle Açıklamalı

Türemiş Sıfatlar Nedir?

Türemiş sıfatlar, isim kök ya da gövdelerine yapım eklerinin eklenmesiyle oluşan sıfatlardır. Bu ekler, isimlerin anlamını genişletir, değiştirebilir veya onlara farklı özellikler kazandırabilir. Türkçede “-lı, -li, -siz, -msı, -cı, -cıklı, -ar, -maz, -ik, -sal” gibi birçok yapım eki kullanılarak türemiş sıfatlar oluşturulabilir. Bu sıfatlar varlıkların özelliklerini daha detaylı ve farklı yönlerden anlatmak için kullanılır.

Örneklerle Türemiş Sıfatlar:

1. Acımsı tat
   (“Acımsı” sıfatı, “acı” köküne “-msı” ekinin gelmesiyle oluşmuştur. Bu tat tam acı değil, acıya yakın bir anlam taşır.)
2. Açık kapı
   (“Açık” sıfatı, “açmak” fiil köküne “-ık” eklenerek oluşturulmuştur. Kapanmamış, açık durumda olan kapıyı ifade eder.)
3. Akıllı adam
   (“Akıllı” sıfatı, “akıl” isim köküne “-lı” eklenerek yapılmıştır. Bu kişi aklıyla hareket eden, akıllı bir kişidir.)
4. Boyalı duvar
   (“Boyalı” sıfatı, “boya” köküne “-lı” eki eklenerek oluşturulmuştur. Üzerine boya sürülmüş, boyalı bir duvarı ifade eder.)
5. Çıkmaz sokak
   (“Çıkmaz” sıfatı, “çıkmak” fiilinden “-maz” eki ile türemiştir. Bu sokaktan çıkış yoktur, çıkışı olmayan sokaktır.)
6. Çürük elma
   (“Çürük” sıfatı, “çürümek” fiil köküne “-k” ekinin eklenmesiyle oluşturulmuştur. Bozulmuş, sağlıksız elmayı ifade eder.)
7. Evsiz kişiler
   (“Evsiz” sıfatı, “ev” isim köküne “-siz” eki eklenerek yapılmıştır. Barınağı, evi olmayan kişileri anlatır.)
8. Eşsiz güzellik
   (“Eşsiz” sıfatı, “eş” köküne “-siz” eklenerek yapılmıştır. Benzersiz, bir eşi benzeri olmayan güzelliği ifade eder.)
9. Gülen yüzler
   (“Gülen” sıfatı, “gülmek” fiil köküne “-en” ekinin eklenmesiyle oluşturulmuştur. Mutlu, neşeli ve tebessüm eden yüzleri anlatır.)
10. Soğuk hava
    (“Soğuk” sıfatı, “soğumak” fiil köküne “-k” ekinin eklenmesiyle yapılmıştır. Düşük sıcaklığa sahip havayı ifade eder.)
11. Kısacık anılar
    (“Kısacık” sıfatı, “kısa” isim köküne “-cık” eki eklenerek yapılmıştır. Çok kısa, minicik anıları ifade eder.)
12. Paralı adam
    (“Paralı” sıfatı, “para” isim köküne “-lı” eki eklenerek yapılmıştır. Maddi durumu iyi, parası olan bir kişiyi anlatır.)
13. Yanık ekmek
    (“Yanık” sıfatı, “yanmak” fiil köküne “-ık” ekinin eklenmesiyle yapılmıştır. Ateşte fazla kalıp kömürleşmiş ekmeği ifade eder.)
14. Çalar saat
    (“Çalar” sıfatı, “çalmak” fiil köküne “-ar” ekinin eklenmesiyle oluşturulmuştur. Zamanı geldiğinde çalan saati anlatır.)
15. Yılmaz bekçi
    (“Yılmaz” sıfatı, “yılmak” fiil köküne “-maz” eki eklenerek oluşturulmuştur. Yılmayan, korkmayan, dirençli bekçiyi ifade eder.)
16. Görgülü insan
    (“Görgülü” sıfatı, “görgü” isim köküne “-lü” eki eklenerek yapılmıştır. Terbiyeli, deneyimli insanı anlatır.)
17. Eşyalı ev
    (“Eşyalı” sıfatı, “eşya” isim köküne “-lı” ekinin eklenmesiyle oluşturulmuştur. İçinde eşya bulunan evi ifade eder.)
18. Kırılası eller
    (“Kırılası” sıfatı, “kırılmak” fiil köküne “-ası” eklenerek yapılmıştır. Lanetlenen, kırılması istenen elleri anlatır.)
19. Ölü deniz
    (“Ölü” sıfatı, “ölmek” fiil köküne “-ü” eklenerek oluşturulmuştur. Yaşam belirtisi olmayan, cansız denizi ifade eder.)

Türemiş sıfatlar, kelimelere eklenen yapım ekleri sayesinde sıfatın anlamını zenginleştirir ve sıfatın nitelenen nesneye veya varlığa yüklediği anlamı çeşitlendirir. Bu sıfatlar, dili daha renkli ve detaylı hale getiren önemli unsurlardır