Tartışmacı Anlatım

Tartışmacı Anlatımın Tanımı ve Özellikleri

Tartışmacı anlatım, bir konuda karşıt görüşlerin sergilendiği ve yazarın kendi görüşünü doğru olarak kabul ettirmeye çalıştığı anlatım tekniğidir. Bu anlatım biçiminde, yazar öncelikle yanlış olduğunu düşündüğü düşünceyi belirtir. Daha sonra, bu görüşe katılmadığını ifade eder ve kendi görüşünü çeşitli açılardan zenginleştirerek savunur.

Tartışmacı Anlatımın Özellikleri

1. Sohbet Havası: Tartışmacı anlatım genellikle sohbet havası içinde gerçekleşir. Okuyucu ile karşılıklı konuşma havasının hâkim olduğu tartışmalarda, rahat ve samimi bir üslup dikkat çeker.
2. Çift Düşünce: Tartışmacı anlatımda, iki farklı düşünce veya bir düşüşün iki ayrı yönü vardır. Bunlar, yazarın ileri sürdüğü görüş ile karşıt görüş olarak ayrılır.
3. Karşıt Görüşün Çürütülmesi: Bu anlatım tekniğinde, karşıt görüşün çürütülmesi amaçlanır. Yazar, okuyucuyu kendi görüşünü benimsemeye zorlar.
4. Kanıt ve Örnekleme: Yazar, kendi görüşünü desteklemek için örnekler, sayısal veriler, tanık gösterme ve kanıtlama gibi yöntemlere başvurur.
5. Tez ve Antitez: Tartışmacı anlatımda yer alan görüşler, tez ve antitez olarak tanımlanır. Tez, yazarın savunduğu görüşü; antitez ise çürütülen karşıt görüşü ifade eder.
6. Sade Dil: Anlatımda kullanılan dil, sade, süslü olmayan ve anlaşılır olmalıdır. Gereksiz tekrarlardan kaçınılır.
7. Soru-Cevap Tekniği: Tartışmacı anlatımda, yazar düşüncelerini soru-cevap şeklinde ortaya koyar. Önce yanlış düşünce belirtilir, sonra bu düşüncenin neden doğru olmadığı açıklanır ve yazar kendi görüşünü kanıtlamaya çalışır.
8. Yazı Türleri: Tartışmacı anlatım, genellikle deneme, makale, eleştiri gibi düşünce yazılarında kullanılır.
9. Devrik Cümle Kullanımı: Tartışmacı anlatımda, devrik cümleler daha sık kullanılır. Bu, anlatıma akıcılık ve dinamizm kazandırır.
10. Nesnellik: Yazar, inandırıcılığını yitirmemek için nesnel olmaya özen gösterir.
11. Amacın Belirginliği: Tartışmacı anlatımda, temel amaç yazarın kendi görüşünü çeşitli düşünceler ve konularda okuyucuya benimsetmeye çalışmasıdır.

Tartışmacı Anlatımın Örnekleri

Örnek 1

Bir kitabı okumaya, kitapla ilgili yazılmış eleştiriler okunduktan sonra başlamak gerektiği yaygın bir görüş olarak kabul edilir. Bu görüşün savunucuları son zamanlarda sayıca fazla olabilir. Ancak bu görüşün doğru olduğunu düşünmüyorum. Eleştirmenlerin her zaman nesnel davranabileceğini düşünmüyorum. Ön yargılarla yapılmış eleştiriler, kitabın okunmamasına neden olabilir. Bir eserin özelliği, sadece sayfalarının karıştırılmasıyla ortaya çıkar. Bu nedenle, okuyucunun kitabı okuması, eleştiri metnini okumaktan daha önemlidir.

Açıklama: Bu paragrafta tartışmacı anlatımın temel özellikleri görülmektedir. Sohbet havası içinde ilerleyen tartışma, iki farklı düşüncenin tartışılması, açık ve anlaşılır bir dilin kullanılması, yazarın görüşünü soru-cevap yöntemiyle işleyişi, tüm bu özellikler tartışmacı anlatım tekniğini ortaya koyar. Önce durum tespiti yapılmış, ardından yanlış görüş dile getirilmiş ve nihayetinde yazar, bu görüşe katılmadığını ifade edip kendi görüşünü ispatlamaya çalışmıştır.

Örnek 2

Şiir yazarken şairin etkileyicilik amacı gütmemesi gerektiği görüşü bazı kişilerce savunulmaktadır. Peki, şairin neyi esas amaç olarak kabul etmesi gerekmektedir? Estetik duygulardan uzak bir anlam ve etkileyicilikten yoksun bir üslupla şiir yazılabileceğini düşünebilir miyiz? Bence bu düşünülemez. Şiirde kafiye, redif ve diğer şekilsel özellikler belirli bir ölçüde önemli olsa da, günümüz okuru artık bu özellikleri aramamaktadır. Bu özellikler, yalnızca eski halk edebiyatı zevkini arayanları tatmin eder. Günümüzde en çok satılan şiir kitaplarına baktığımızda, çoğunun serbest ölçüyle yazıldığını görmek bu noktada yeterli bir göstergedir.

Açıklama: Bu paragrafta iki farklı düşünce yer almaktadır: “Şiirde biçim mi öz mü ön plandadır?” Yazar, soru-cevap şeklinde düşüncesini işlemekte, bir sohbet havası ile konuyu dile getirmektedir. Önce bir durum tespiti yapılmış, sonrasında katılmadığı görüş ifade edilmiştir. Yazar, kendi görüşünü beyan ederek ve inandırıcı bir şekilde sunmaya çalışmıştır. Bu yaklaşım, tartışmacı anlatımın özelliklerini göstermektedir.

Örnek 3

Lise müfredatında edebi metinler dersinin tamamen kaldırılması gerektiği düşünülmektedir. Bunun olumlu bir yönü olabilir mi? Ben bu düşüncenin doğru olmadığını savunanlardanım. Edebiyat, asla sanattan uzak düşünülemez. Edebiyat dersinde sadece noktalama işaretleri veya yazım kurallarını ezberleyen bir öğrenciyi başarılı saymak mı, yoksa yalnızca sınavlarda başarılı olanları mı önemsemek gerektiğini mi düşünmeliyiz? Elbette her iki durum da önemlidir, ancak bunlar temel amaç olmamalıdır. Amaç, sanat ve estetik kavramlarına ulaşmak olmalıdır. Yani, edebiyat demek, sanat demek olmalıdır, başka bir şey değil.

Açıklama: Bu paragrafta edebiyat dersinin içeriği üzerine bir tartışma söz konusudur. Yazar, soru-cevap yöntemiyle düşüncesini işlemekte ve bir sohbet havası ile konuyu ele almaktadır. Önce bir durum tespiti yapılmış, ardından yanlış olduğu düşünülen görüş dile getirilmiş ve nihayetinde yazar, doğru olduğunu düşündüğü görüşü ifade ederek bunu kanıtlamaya çalışmıştır. Bu yapı, tartışmacı anlatım tekniğini göstermektedir.