Tanık Gösterme

Bir düşünceyi daha güçlü bir biçimde aktarmak ve inandırıcılığını artırmak amacıyla, önemli ve tanınmış kişilerin sözlerinden veya atasözlerinden yararlanma yöntemine tanık gösterme adı verilir. Yazar, ortaya koyduğu düşünceyi sağlam temellere oturtmak ve okuyucuyu ikna etmek amacıyla, o konuda uzman olan, güvenilen ve toplum tarafından kabul görmüş kişilerin görüşlerine başvurur. Bu yöntem, düşüncenin inandırıcılığını güçlendirerek, okuyucunun yazarın düşüncesine daha kolay katılmasını sağlar.

Tanık Göstermenin Temel Özellikleri

1. Kişilerin görüşleri birebir alınıp tırnak içerisinde gösterilebileceği gibi, dolaylı anlatım yoluyla da sunulabilir. Bu da yazarın, tanık gösterilen kişinin sözünü olduğu gibi mi aktardığı, yoksa kendi anlatımına mı kattığını gösterir.
2. Anlatımda somutlaştırma ve inandırıcılık esas alınır. Tanık gösterilen kişi veya sözü, düşüncenin daha somut ve anlaşılır olmasına katkıda bulunur.
3. Tanık gösterilen kişi, toplum tarafından kabul görmüş, güvenilen ve o alanın uzmanı olan birisi olmalıdır. Bu, düşüncenin güvenilirliğini artırır.
4. Yazar ile tanık gösterilen kişi, çoğunlukla aynı görüştedir. Yazar, kendi fikrini desteklemek için bu kişilerin sözlerine başvurur.
5. Tanık gösterilen söz, genellikle tırnak işareti ile belirtilir ve doğrudan aktarılır. Ancak dolaylı anlatımla da sunulabilir.
6. Tanık gösterme paragraflarında genellikle ana düşünce, tanık gösterilen sözde saklıdır. Paragrafa anlam kazandıran ve esas mesajı veren, bu tanık gösterilen söz olur.
7. Tanık gösterme, yazarın kendi görüşünün doğruluğunu pekiştirmek amacıyla kullanılır. Yazar, okuyucuya kendi düşüncesinin haklılığını vurgular.
8. Atasözleri ve özdeyişler, tanık göstermede sıkça başvurulan ifadelerdir. Bu sözler, genel kabul görmüş ve yaygın olarak bilinen, inandırıcılığı yüksek olan ifadelerdir.
9. Tanık gösterme, çoğu zaman örneklendirme ile karıştırılabilir. Ancak aralarındaki en temel fark, tanık göstermede sözün ön planda olması, örneklendirmede ise isimlerin kullanılmasıdır. Tanık göstermede kişinin sözü aktarılırken, örneklendirmede o kişinin adı zikredilir.
10. Tanık gösterme, sadece başkasının sözüne dayalı olmak zorunda değildir. Yazar, o kişinin kendi fikrinde olduğunu belirterek de tanık gösterme yapabilir.

Tanık Gösterme ile İlgili Örnekler

Örnek 1

Hedefi olmayan, bir şey üretmeyen bir insanın toplumda yeri yoktur. İnsanlar, ancak ortaya koyduklarıyla topluma katkıda bulunabilirler. Bir insanı değerli kılan en önemli özellik, yaratıcılığı ve üretkenliğidir. Bu yüzden insan, sahip olduğu bu meziyetle kendini göstermelidir. Yoksa, madde olarak insanın bir değeri yoktur. İşte bu noktada Necip Fazıl, “Tomurcuk derdinde olmayan ağaç, odundur.” diyerek bu durumu en iyi şekilde ifade etmiştir.

Açıklama: Bu paragrafta yazar, insanın üretkenliği ve yaratıcılığı üzerinden bir düşünce ortaya koymaktadır. İnsanların topluma katkıda bulunmalarının önemini vurgulamak için Necip Fazıl‘ın sözünü tanık göstermiştir. Burada yazar, kendi düşüncesini somutlaştırmak ve inandırıcılığı artırmak amacıyla ünlü bir şairin sözünü kullanmıştır.

Örnek 2

Başarı, sadece bir kerede elde edilen bir şey değildir. Her defasında denemek ve hatalardan ders alarak ilerlemek gerekir. İnsanlar hemen her işte başarılı olamayabilir. Ancak önemli olan, başarısızlıkların ardından yeniden denemektir. Bunun üzerine Nelson Mandela, “Hayattaki en büyük zafer, asla düşmemekte değil, her düştüğünde ayağa kalkmakta yatar.” sözüyle bu düşünceyi desteklemektedir.

Açıklama: Bu örnekte yazar, insanların karşılaştıkları zorluklardan yılmadan yeniden denemeleri gerektiğini anlatmak için Mandela‘nın özdeyişine başvurmuştur. Nelson Mandela‘nın bu sözü, tanık gösterme yöntemine örnek teşkil etmektedir.

Örnek 3

İyilik yapan insanlar, nadiren yaptıkları bu davranıştan pişman olurlar. İnsanın hayatında yaptığı güzel ve yararlı işler, onu toplum nezdinde değerli kılar. Bu nedenle kimse iyilik yapmaktan geri durmamalıdır. Çünkü Voltaire, “Her insan, yapmadığı tüm iyiliklerden suçludur.” diyerek bu konuyu oldukça etkileyici bir biçimde dile getirmiştir.

Açıklama: Yazar, burada insanın iyilik yapma davranışını överek, Voltaire‘in sözüne yer vermiştir. Bu paragrafta ana düşünce, Voltaire‘in sözüdür ve tanık gösterme yöntemiyle okuyucuya aktarılmıştır. Sözün tırnak işareti içinde verilmesi, tanık göstermenin belirgin bir özelliğidir.

Örnek 4

Bir insana güzel sözler söylemek, her zaman karşımızdakinin hoşuna gider. Ancak eleştirildiğimizde, eleştiriyi yapan kişiyi pek sevmeyiz. Halbuki yapıcı eleştiriler, bizim gelişimimize katkı sağlar. İşte bu yüzden atalarımız, “Kusurlarınızı size söyleyebilecek arkadaşlar bulun.” diyerek eleştirinin önemine vurgu yapmıştır.

Açıklama: Bu paragrafta yazar, eleştirinin öneminden bahsetmektedir. Eleştirinin insan gelişimindeki rolünü anlatırken, tanık olarak bir atasözünü kullanmıştır. Yazar, bu sözü okuyucunun üzerinde daha fazla etkili olmak ve düşüncesini sağlamlaştırmak için tanık göstermede kullanmıştır.

Tanık Gösterme ile Örneklendirme Arasındaki Fark

Tanık gösterme ve örneklendirme, bazı durumlarda birbiriyle karıştırılabilir. Ancak, iki yöntem arasında belirgin farklar vardır. Tanık göstermede başkasının sözü veya özdeyişi ön plana çıkar ve yazar, bu sözü kullanarak düşüncesini destekler. Örneklendirme ise isimlerin veya olayların ön plana çıkarıldığı bir yöntemdir. Tanık göstermede tırnak işareti içerisinde aktarılan sözler, yazarın düşüncesini pekiştirmek amacıyla kullanılırken, örneklendirmede ise verilen isimler ve olaylar, düşüncenin somutlaştırılmasına hizmet eder.