Sözcükte Yapı Konusu

Sözcükte Yapı Konusu
SÖZCÜĞÜN YAPISI Dilbilgisi

Sözcükte Yapı Konusu

Sözcükler, yapılarındaki eklerin durumuna göre basit, türemiş ve birleşik olarak sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırma, sözcüğün anlamını ve kökenini anlamamıza yardımcı olur. Şimdi bu sınıflandırmayı örneklerle açıklayalım:

1. Basit Sözcükler:

  • Yapım eki almamış sözcüklerdir.
  • Çekim eki alabilirler.
  • Her zaman kök halindedirler.

İsimler:

  • Basit: ev, araba, ağaç, masa, kitap
  • Çekimli: evler, arabam, ağaca, masanın, kitapları

Sıfatlar:

  • Basit: güzel, büyük, iyi, kötü, hızlı
  • Çekimli: güzeli, büyükler, iyiler, kötüsü, hızlıca

Zarflar:

  • Basit: yavaş, güzel, iyi, kötü, hızlı (Bu örnekler sıfatla aynı olsa da cümledeki kullanımlarına göre zarf olarak görev alırlar.)
  • Çekimli: yavaşça, güzelce, iyice, kötüye, hızlıca

Zamirler:

  • Basit: ben, sen, o, biz, siz, onlar, bu, şu, o
  • Çekimli: beni, sana, ona, bize, size, onları, buna, şuna, ona

Fiiller:

  • Basit: gel, git, oku, yaz, gör
  • Çekimli: geldim, gidiyorsun, okuyacağız, yazdık, gördüler

2. Türemiş Sözcükler:

  • Kök veya gövdelere yapım eki getirilerek oluşturulurlar.
  • Anlamları yapım ekiyle değişir.
  • En az bir yapım eki içerirler.

İsimler:

  • Türemiş: evci, okullu, öğretmen, kitaplık, ağaççık

Sıfatlar:

  • Türemiş: güzellik, mutluluk, zekice, sağlıklı, dikkatli

Zarflar:

  • Türemiş: yavaşça, güzelce, iyice, kötüye, hızlıca

Zamirler:

  • Türemiş: hiçbiri, kimse, herkes, birşey

Fiiller:

  • Türemiş: okutmak, yazdırmak, gülümsemek, konuşturmak

3. Birleşik Sözcükler:

  • İki veya daha fazla sözcüğün bir araya gelerek oluşturduğu yeni sözcüklerdir.
  • Anlamları bazen bileşenlerinin anlamlarından tamamen farklı olabilir.

İsimler:

  • Birleşik: başparmak, pazartesi, hanımeli, karagöz, gökkuşağı

Sıfatlar:

  • Birleşik: açık sözlü, kara gözlü, uzun boylu, dört dörtlük

Zarflar:

  • Birleşik: akşama kadar, baştan aşağı, birdenbire, her zaman

Zamirler:

  • Birleşik: hiçbir şey, birbiri, herhangi biri

Fiiller:

  • Birleşik: başarmak, vazgeçmek, dayanmak, görüşmek

Önemli Notlar:

  • Bir sözcük hem türemiş hem de birleşik olabilir. Örneğin, “gözlükçü” kelimesi “gözlük” (birleşik) kelimesine “-cü” (yapım eki) getirilerek oluşturulmuştur.
  • Bazı birleşik sözcükler zamanla kaynaşarak basit sözcük haline gelebilir. Örneğin, “bugün” kelimesi aslında “bu gün” şeklinde birleşik bir sözcükken zamanla kaynaşarak basit bir sözcük olmuştur.

Dilbilgisi

Benzer Konular

Yorum gönder

Biyografiler

yeterlibilgi.com