Tanım ve Özellikleri: Sohbet, yazarın güncel bir konuyu, okuyucuyla konuşuyormuş gibi samimi ve anlaşılır bir dille, özentiden uzak bir şekilde anlattığı yazı türüdür. Yazar, konuyu derinlemesine incelemek yerine, okuyucuyla diyalog kurarak düşüncelerini paylaşmayı ve onu düşünmeye teşvik etmeyi amaçlar.
- Samimi ve İçten Dil: Sohbet yazılarında yazar, günlük konuşma diline yakın bir dil kullanarak okuyucuyla doğrudan iletişim kurar.
- Öznel Anlatım: Yazarın kişisel görüşleri ve düşünceleri ön plandadır.
- Konuşma Üslubu: Cümleler kısa, sade ve anlaşılır olup, sohbet havası yaratır.
- Diyalog Tekniği: Yazar, okuyucuya sorular sorarak ve cevaplar vererek onu diyaloğa dahil eder.
- Nükte ve Mizah: Deyimler, atasözleri, fıkralar ve nükteli sözler anlatımı zenginleştirir.
- Kısa ve Yüzeysel Anlatım: Konu fazla derinleştirilmeden, sadece dikkat çekilerek işlenir.
- Kanıtlama Amacı Yok: Sohbette yazar, düşüncelerini kanıtlama veya okuyucuyu ikna etme amacı gütmez.
- Giriş, Gelişme ve Sonuç: Makale gibi sohbet yazıları da giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur, ancak sohbetin samimi ve diyalog temelli yapısı onu makaleden ayırır.
Türk Edebiyatında Sohbet:
Türk edebiyatında sohbet türünün ilk örneklerini veren Ahmet Rasim, “Ramazan Sohbetleri” adlı eseriyle bu türün öncüsü olmuştur. Cumhuriyet Dönemi’nde Suut Kemal Yetkin, Şevket Rado, Melih Cevdet Anday ve Nurullah Ataç gibi yazarlar sohbet türünde önemli eserler vermişlerdir.
Sohbet – Deneme Farkı:
Sohbet ve deneme türleri arasında bazı benzerlikler olsa da, onları ayıran temel farklar şunlardır:
- Anlatıcı – Okur İlişkisi: Sohbette yazar, okurla konuşuyormuş gibi bir anlatım benimserken, denemede yazar kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi bir izlenim yaratır.
- Dil ve Üslup: Sohbette nükte, mizah ve günlük konuşma diline yakın bir üslup kullanılırken, denemelerde daha ciddi ve derinlikli bir dil tercih edilir.
- Anlatımın Derinliği: Sohbette konular yüzeysel olarak ele alınırken, denemelerde daha derinlemesine analizler yapılır.
- Amaç: Sohbette yazar, okuyucuyu kendi düşüncesine çekmeye çalışırken, denemede böyle bir amaç güdülmez. Denemelerde yazar, okuyucuyu etkilemek veya yönlendirmek yerine, düşüncelerini paylaşarak okurun kendi düşüncelerini oluşturmasına yardımcı olmayı amaçlar.
