Şiirde Konu Nasıl Bulunur?

Şiirin temelinde yer alan ve şiirde bahsedilen her şeye şiirde konu denir. Şiirde anlatılanlar hangi tema etrafında şekillenmişse, o temayı somutlaştıran öğe konudur. Şiirlerde işlenen konular oldukça çeşitlidir ve hemen her şey bir şiirin konusu olabilir. İşte şiirde konunun özellikleri ve nasıl bulunacağı hakkında detaylı açıklamalar:

Şiirde Konunun Özellikleri

Dönemler ve Zihniyet: Edebi dönemler ve o dönemin anlayışı, şiirde işlenen konuları büyük ölçüde etkiler. Bir dönemde yazılan şiirler, o zamanki toplumsal ve kültürel şartlardan etkilenir.
Tema ile İlişkisi: Şiirin somut hale getirilmiş teması, konu olarak adlandırılır. Temanın daha genel, soyut bir kavram olduğu yerde, konu bunun şiirsel anlatımla somutlaşmış halidir.
Geniş Konu Çeşitliliği: Şiirdeki konular hayatın her alanından seçilebilir. Toplumsal olaylar, aşk, doğa, sanat, bilim gibi geniş bir yelpazeye yayılır.
Geliştirmeye Açık Olmalı: İşlenecek konu daima derinleştirilmeye uygun olmalıdır. Şairin o konu üzerinde çalışabilmesi ve farklı bakış açıları getirebilmesi önemlidir.
Açık ve Anlaşılır: Şiirdeki konu genellikle belirgin olmalıdır. Açık, sınırlandırılmış ve anlaşılır konular işlenmesi daha kolaydır ve okuyucuya etkili bir şekilde ulaşır.
Sorularla Belirlenir: Şiirde konu, “Bu şiir ne anlatıyor?” veya “Bu şiir ne hakkında?” gibi soruların cevabıdır. Her şiirde mutlaka bir konu bulunur.

Tema ve Konu Arasındaki Farklar

Konu, şiirde ele alınan, üzerinde durulan her şeydir. Tema ise daha soyut bir kavram olup, şiirin derin anlamını ifade eder.
Tema, daha genel bir bakış açısıyla değerlendirilir; konu ise bu temanın şiir içerisinde somutlaştırılmasıdır.
Temayı bulmak için “Şair bu şiiri neden yazdı?” veya “Şiirin amacı nedir?” gibi sorulara cevap aranırken, konuyu anlamak için “Şiirde ne anlatılıyor?” sorusu sorulur.
Tema, daha çok düşünmeye; konu ise algılamaya yöneliktir. Tema, genel ve soyut bir düşünceyken, konu somutlaştırılmış bir anlatıdır.

Şiirde Konu ile İlgili Örnekler

Örnek 1: “Beklenen” – Necip Fazıl Kısakürek

Ne hasta bekler sabahı,
Ne taze ölüyü mezar.
Ne de şeytan, bir günahı,
Seni beklediğim kadar.

Geçti istemem gelmeni,
Yokluğunda buldum seni;
Bırak vehmimde gölgeni
Gelme, artık neye yarar?

Şiirin Konusu: Bu şiirde Necip Fazıl, sevgiliye duyulan hasret ve sitem temalarını ele almış ve bunları somutlaştırarak “bekleyiş” konusunu işlemiştir.

Örnek 2: “Anlatamıyorum” – Orhan Veli Kanık

Ağlasam sesimi duyar mısınız,
Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz,
Gözyaşlarıma, ellerinizle?

Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.

Bir yer var, biliyorum;
Her şeyi söylemek mümkün;
Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;
Anlatamıyorum.

Şiirin Konusu: Orhan Veli’nin bu şiirinde, anlatılamayan duygular ve yalnızlık üzerine yoğunlaşılmıştır. Konu, soyut bir kavram olan “ifadesizlik” üzerine şekillenir.

Örnek 3: “Kaldırımlar” – Necip Fazıl Kısakürek

Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında;
Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum.
Yolumun karanlığa saplanan noktasında,
Sanki beni bekleyen bir hayâl görüyorum.

Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık;
Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar.
İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık;
Biri benim, biri de serseri kaldırımlar.

Şiirin Konusu: Şiirde “yalnızlık” ve “çaresizlik” ana temalar olup, Necip Fazıl bu temaları somutlaştırarak “yalnız bir yürüyüş” konusunu işlemiştir.

Örnek 4: “Aşk” – Özdemir Asaf

Sen kocaman çöllerde bir kalabalık gibisin,
Kocaman denizlerde ender bir balık gibisin.
Bir ısıtır, bir üşütür, bir ağlatır bir güldürür;
Sen hem bir hastalık hem de sağlık gibisin.

Şiirin Konusu: Şair bu şiirinde “aşk” teması etrafında duygusal çelişkileri ve aşkın iki farklı yüzünü somut bir biçimde ele almıştır.

Örnek 5: “Mert dayanır, namert kaçar” – Köroğlu

Mert dayanır, namert kaçar
Meydan gümbür gümbürlenir
Şahlar şahı divan açar
Divan gümbür gümbürlenir.

Yiğit kendini öğende
Oklar menzilin döğende
Şeşper kalkana değende
Kalkan gümbür gümbürlenir.

Şiirin Konusu: Köroğlu, bu şiirde “yiğitlik” ve “savaş” konularını işlemiştir. Yiğitlerin mücadelesi, şiirin somut anlatımında ana konuyu oluşturur.

Şiirlerde işlenen konu, şiirin anlamının temelini oluşturur ve şairin iletmek istediği mesajın somutlaşmış halidir. Konuyu bulabilmek için, şiirin ne hakkında olduğu üzerine düşünmek ve şiirin merkezinde hangi meselelerin yer aldığını analiz etmek gerekmektedir.