Sıfat Tamlaması Nedir?
Sıfat tamlaması, bir sıfat ile bir ismin birlikte oluşturduğu yapıdır. Bu tamlamalarda, sıfatlar “tamlayan” olarak, isimler ise “tamlanan” olarak adlandırılır. Bir cümlede sıfat varsa, sıfat tamlaması da vardır. Sıfat tamlamaları aşağıdaki şekillerde oluşturulabilir:
1. Niteleme Sıfatlarıyla Kurulan Sıfat Tamlamaları
Niteleme sıfatları, bir ismin özelliklerini belirtir ve sıfat tamlamasının önemli bir parçasıdır. İşte bazı örnekler:
- Çalışkan öğrenciler beyaz arabayla geldiler.
- Güzel günler hep beraber göreceğiz.
- Mavi gömlek sana yakışmış.
- Yeşil penceren den bir gül at bana.
- Tatlı sözler insanları mutlu eder.
- Kocaman yürek ile insanlık dersi veriyordu herkese.
2. Belirtme Sıfatlarıyla Kurulan Sıfat Tamlamaları
Belirtme sıfatları, belirli bir ismi işaret eder ve belirli bir şeyi tanımlar. Aşağıdaki örneklerde belirtme sıfatlarının nasıl kullanıldığını görebilirsiniz:
- Bu insanlar daha çalışkandır.
- Şu elbiseyi de giyecek misin?
- Öteki kişiler orada ne bekliyorlar?
- Bu konuda beriki çocuk doğruyu söylüyor.
- Diğer kişilere bir bakın, sanki bize doğru geliyorlar.
- Bir gün hepimiz yaptıklarımızdan pişman olacağız.
3. Pekiştirme Sıfatlarıyla Kurulan Sıfat Tamlamaları
Pekiştirme sıfatları, sıfatın anlamını güçlendirir ve sıfat tamlamasında vurgulu bir etki yaratır. İşte bazı örnekler:
- Yemyeşil araziler Muş Ovası’nı boydan boya süslemişti.
- Bembeyaz kar güzelliği oradakileri kendisine hayran bırakır.
- Dümdüz yolda ilerleyen kervan bir ara mola verir.
- Bomboş sözlerle etrafındakilere yükleniyordu.
- Eski zamandaki kişiler upuzun elbiseler giyerlerdi.
- Sapsarı başaklar güzelliğine hayran kalmışlardı.
4. Sıfatın Tekrarı ile Kurulan Sıfat Tamlamaları
Sıfatın tekrar edilmesi, sıfatın vurgusunu artırır ve anlamı pekiştirir. İşte örnekler:
- Kısa kısa öyküler okurum akşamları.
- Çeşit çeşit meyveler yiyenler daha sağlıklı olur.
- Uzun uzun kavaklar etrafa başka bir güzellik katmıştı.
- Kara kara kaşları dikkat çekiyordu.
5. Sıfatın Tekrarıyla “mi” Ekinin Getirilmesiyle Oluşturulan Sıfat Tamlamaları
Sıfatın tekrar edilmesiyle birlikte “mi” ekinin eklenmesi, sıfatın vurgusunu artırır:
- Sıcak mi sıcak çay içtik Erzurum’da.
- Güzel mi güzel bir hediye almıştı arkadaşına.
- Soğuk mu soğuk hava, dondurucu bir etki yapıyordu.
- Tatlı mi tatlı kek, herkesin beğenisini kazandı.
6. Küçültme Sıfatlarıyla Oluşturulan Sıfat Tamlamaları
Küçültme sıfatları, nesnelerin boyutlarını küçültmek için kullanılır ve genellikle daha yumuşak bir ifade oluşturur:
- Büyükçe bir evde oturuyorlardı.
- Sarımtırak bayır onlara çok güzel gelmişti.
- Mavimsi örtü masayı bir başka gösteriyordu.
- Küçücük beyni ile bize akıl vermeye çalışıyordu.
- İrice bir taş alıp çocuğa fırlattı.
- Ekşimsi erik tatlı bir lezzet veriyordu.
7. Hem Niteleme Hem Belirtme Sıfatının Birlikte Oluşturduğu Sıfat Tamlamaları
Bu tür tamlamalar, hem niteleyici hem de belirleyici bir anlam taşıyan sıfatları bir araya getirir:
- Güzel bir elbise aldı çocuğuna.
- Yaramaz iki öğrenci okuldan atmışlar.
- Çalışkan bazı kişiler de sınava girmemiş.
- Temiz ilk halıyı alır.
- Mavi şu gömlek benim olsun.
- Sıcak bir çay içmek çok keyifli.
Uyarı:
Sıfat tamlamalarının arasında hiçbir noktalama işareti kullanılmaz.
Yanlış: Kırmızı, kazak ona çok yakışmıştı. Doğru: Kırmızı kazak ona çok yakışmıştı.
