Sıfat (Ön Ad)

Sıfatlar:

Sıfat, varlıkları niteleyen ya da belirten sözcüklerdir. Sıfatlar, bir ismin önüne gelerek o ismi nitelendirir veya belirtirler. Sıfatlar, ismin niteliğini veya özelliğini belirlerken, çoğunlukla niteleme ya da belirleme işlevi görürler.

• Güzel kitap: Burada “güzel” kelimesi “kitap” kelimesini nitelendirir.
• Sıcak ekmek: Bu örnekte “sıcak” kelimesi “ekmek” kelimesini nitelendirir.
• Üç kalem: Burada “üç” kelimesi “kalem” kelimesinin miktarını belirtir.

A) Niteleme Sıfatları:

Niteleme sıfatları, önüne geldiği ismin rengini, durumunu veya biçimini belirler. Niteleme sıfatları, isimlere sorulan “nasıl” sorusuna cevap verir.

• Kırık cam: Burada “kırık” kelimesi, “cam” kelimesinin durumunu belirtir.
• Yuvarlak masa: Bu örnekte “yuvarlak” kelimesi, “masa” kelimesinin şekil yönünden niteliğini belirler.
• Kırmızı şapka: Burada “kırmızı” kelimesi, “şapka” kelimesinin rengini belirtir.

B) Belirtme Sıfatları:

Belirtme sıfatları, isimleri sayı, işaret veya diğer yönlerden belirler ve isimlerin özelliklerini belli belirsiz şekilde tanımlar. Bu sıfatlar, genellikle isimlerin özelliklerini soran sorulara yanıt verirler.

• İşaret Sıfatları: Varlıkları işaret ederek belirten sıfatlardır. İşaret sıfatları, isimlere sorulan “hangi” sorusuna cevap verir. İşaret sıfatları “bu, şu, o, öteki, beriki, böyle, öyle, şöyle, diğer” gibi kelimelerle ifade edilir.
  • Bu konuyu okul müdürüyle konuşmalıyım.
  • Şu kalem babamın hediyesi.
  • Öteki arabayı dün sattık.

  NOT: İşaret belirten kelime, ismin yerine kullanıldığında işaret zamiri olur. Örneğin, “Bu güzelmiş.”

• Sayı Sıfatları: İsimlerin sayı yoluyla kesin olarak belirlenmesini sağlar. Sayı sıfatlarının çeşitleri şunlardır:

  a) Asıl Sayı Sıfatları: İsimlerin kesin sayılarını belirten sıfatlardır.

  • İki ekmek, beş ay, sekiz öğrenci…

  b) Sıra Sayı Sıfatları: Sıraları veya dereceleri belirten sıfatlardır.

  • Üçüncü sınıf, ikinci kat, kırkıncı bölüm…

  c) Kesir Sayı Sıfatları: İsimlerin bütünün kaçta kaçı olduğunu gösteren sıfatlardır.

  • Yarım ekmek, dörtte bir hisse, çeyrek altın…

  d) Üleştirme Sayı Sıfatları: İsimlerin bölüştürüldüğünü gösteren sıfatlardır.

  • İkişer çocuk, beşer yıl, sekizer elma…
• Belgisiz Sıfatlar: İsimlerin sayılarını, miktarlarını tam olarak belirtmeyip, belli belirsiz ya da yaklaşık olarak ifade eden sıfatlardır. Belgisiz sıfatlar “bir, birkaç, birçok, birtakım, az, çok, biraz, bazı, her, herhangi bir, bütün, kimi” gibi kelimelerle ifade edilir.
  • Bazı öğrenciler, kimi insanlar, birtakım haberler…
• Soru Sıfatları: İsimlerin özelliklerini soru yoluyla öğrenmeyi amaçlayan sıfatlardır. Soru sıfatları “ne, nasıl, ne gibi, nice, kaç, kaçıncı, hangi, ne türlü” gibi kelimelerle ifade edilir.
  • Hangi filmi izledin?
  • Nasıl bir şapka istiyorsun?
  • Ne tarafa gidiyorsun?