Şemsettin Sami Kimdir? Dil ve Edebiyatın Öncüsü

Şemsettin Sami Kimdir? Dil ve Edebiyatın Öncüsü

yazar

Şemsettin Sami, 1871 yılında İstanbul’da memur olarak kariyerine başlamıştır. Bu süreçte, adını duyuracak olan “Taaşuk-ı Talat ve Fitnat” romanını parça parça yayımlamış, böylece edebiyat dünyasına önemli bir giriş yapmıştır. 1876 yılında kurduğu Sabah Gazetesi, hızlı bir şekilde popülarite kazanarak dönemin en çok okunan yayınlarından biri haline gelmiştir.

Sami, II. Abdülhamit döneminde, ömrünün sonuna kadar kalacağı Teftiş-i Askeri Komisyonu’nun kâtipliğine atanmış, bu görev sürecinde birçok önemli eseri Türkçeye kazandırma fırsatı bulmuştur. Bu dönemde Sefiller ve Robinson Crusoe romanlarını Türkçeye çevirerek, edebiyatın çeşitli alanlarında aktif bir şekilde yer almıştır.

Edebi Faaliyetleri ve Dil Çalışmaları

Şemsettin Sami, dilci ve araştırmacı kimliği ile ön plana çıkmış, Türkçenin geliştirilmesi için büyük çaba harcamıştır. Türkçeyi sadeleştirme ve öğretme konusundaki gayretleri, onu Osmanlıcılıkla birlikte Türk dili konusunun en önemli savunucularından biri haline getirmiştir. Türkçe’nin etimolojisi üzerine yaptığı çalışmalar, dilin daha anlaşılır hale gelmesine katkı sağlamıştır.

Dil Anlayışı ve Sözlük Çalışmaları

Sami, dilin sadeleşmesi gerektiğine inanarak, Türkçenin kökenlerine inmek için Çağatayca gibi eski kaynaklardan faydalanmayı önermiştir. Dil alanında gösterdiği üstün başarıları nedeniyle II. Abdülhamit tarafından İftihar Madalyası ile ödüllendirilmiştir.

Sami’nin en önemli eserlerinden biri olan “Taaşuk-ı Talat ve Fitnat,” edebiyatımızda ilk yerli roman kabul edilir. Eser, görücü usulü ile evlenme ve bunun trajik sonuçları üzerine odaklanırken, kadının toplumsal konumunu da sorgular. Roman, toplumsal normlara karşı bir eleştiri niteliği taşır ve Talat ile Fitnat’ın aşkı etrafında kölelik ve cariyelik konularına değinir. Eserin tefrika süreci ise Hadika Gazetesi‘nde gerçekleşmiştir.

Önemli Eserleri

Şemsettin Sami’nin eserleri sadece romanla sınırlı kalmamış, sözlük ve tiyatro gibi farklı alanlarda da önemli katkılarda bulunmuştur. Aşağıda onun en önemli eserleri listelenmiştir:

Eser Türü Eser Açıklama
Roman Taaşuk-ı Talat ve Fitnat Türk edebiyatının ilk yerli romanı, görücü usulü evliliği ele alır.
Sözlük Kamus-ı Türki İlk Türkçe sözlük, Arapça ve Farsça kelimeleri içerir.
Sözlük Kamus-ı Fransevi Fransızca-Türkçe sözlük, Fransa’da ilgi görmüştür.
Sözlük Kamus-ı Arabi Arapça-Türkçe sözlük, dil tarihimiz için önemli bir eser.
Ansiklopedi Kamus-ı Alam Tarih ve coğrafya alanında altı ciltlik sözlük.
Oyun Besa Yahut Ahde Vefa Yemin ettiği için oğlunu öldüren babanın trajedisini konu edinir.
Oyun Gave Şehname’den uyarlanan tiyatro eseri.
Oyun Seydi Yahya Endülüs tarihine odaklanan bir tiyatro yapıtı.
Çeviri Robinson Crusoe İngilizce eserin Türkçeye çevirisi.
Çeviri Sefiller Victor Hugo’nun eserinin Türkçeye çevrisi.

Sami, Türkçenin sadeleşmesini savunarak Arapça ve Farsça kelimelerin dilimizden atılması gerektiği düşüncesini geliştirmiştir. “Lisan-ı Türki” adlı makalesinde bu görüşünü açıkça dile getirmiştir.

Şemsettin Sami’nin Mirası

Şemsettin Sami, Türk edebiyatı ve dili üzerinde bıraktığı derin etki ile anılmaktadır. Edebiyat alanındaki katkılarının yanı sıra, Türk dilinin geliştirilmesi ve sadeleşmesi için gösterdiği çaba, onun kalıcı bir miras bırakmasını sağlamıştır. Ayrıca, edebi eserlerinin yanı sıra sözlük çalışmaları da dilimize önemli katkılar sunmuştur. Bu sayede, Türk dili ve edebiyatı alanında köklü bir değişim sürecine öncülük etmiştir.

Şemsettin Sami hayatı, Şemsettin Sami kimdir, Şemsettin Sami eserleri, Şemsettin Sami Taaşuk-ı Talat ve Fitnat, Şemsettin Sami dil çalışmaları

Dilbilgisi

Yorum yapın