Sehi Bey Anadolu’nun İlk Tezkire Yazarı

Hayatı ve Kariyeri

Sehi Bey, Anadolu edebiyatında önemli bir yere sahip olan ilk tezkire yazarlarından biridir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, Fatih Sultan Mehmet döneminde Edirne‘de doğmuştur. Kanuni Sultan Süleyman‘ın padişah olmasıyla birlikte, Sehi Bey Edirne’de vakıf işleriyle ilgilenmek üzere görevlendirilmiştir. Bununla birlikte, hayatının son otuz yılı boyunca yalnızlık içinde yaşamış ve bu dönemde edebi çalışmalara yönelmiştir.

Sehi Bey, Divan-ı Hümayun kâtipliği görevinde bulunmuş ve Edirne‘de Daru’l-hadis mütevelliği yapmıştır. 1548 yılında Edirne’de vefat etmiştir. Sehi Bey’in yaşamı ve çalışmaları, onun edebiyat sahasındaki katkılarını anlamak açısından oldukça önemlidir.

Edebi Kişiliği ve Üslubu

Şiirleri pek fazla ilgi görmemiş olsa da, Sehi Bey’in edebiyat dünyasındaki en önemli katkısı tezkire yazarlığıdır. En bilinen eseri, “Sekiz Cennet” anlamına gelen “Heşt Behişt” adlı tezkiredir. Bu eser, sade bir Türkçe ile yazılmış olup, dönemin şairleri hakkında kısa ve öz bilgiler sunmaktadır. Ayrıca, Osmanlı Türkçesi ile kaleme alınmış ilk tezkire olma özelliğini taşır.

Sehi Bey, eserini oluştururken Ali Şir Nevai‘den etkilenmiş ve onun “Mecalisün Nefais” adlı eserini örnek almıştır. Bu durum, Sehi Bey’in edebi gelişiminde ve eserlerinde kullanılan dilin sade yapısında büyük bir rol oynamıştır.

Eserleri

Heşt Behişt: Bu eser, Anadolu’da yazılmış ilk şairler tezkirelerinden biridir. Sehi Bey‘e büyük bir üne kavuşturan bu eser, 200’den fazla şair hakkında bilgiler sunmaktadır. Eser, 14. yüzyıldan itibaren yetişmiş olan şairlerin hayatlarına ve eserlerine dair kısa özetler içermektedir. Sekiz bölüme ayrılmış olan bu eser, sade bir dil kullanılarak yazılmıştır.

Heşt Behişt’te yer alan şairler, mesleklerine ve görevlerine göre sıralanmış ancak bu sıralamada belirli bir düzen izlenmemiştir. Sehi Bey, bu eserinde şairleri konu edinirken, okuyucunun anlamasını kolaylaştıracak bir dil tercih etmiştir. Ali Şir Nevai’nin eseri ile benzerlik taşıyan bu çalışma, Reşit Rahmeti Arat tarafından yayımlanmıştır.

Sehi Bey, Anadolu sahasındaki ilk tezkire yazarı olarak Türk edebiyatında önemli bir yer edinmiştir. Eserleri, sadece dönemin edebi hayatını yansıtmakla kalmayıp, aynı zamanda sonraki nesillere de ışık tutan bir kaynak niteliği taşımaktadır.

 Sehi Bey, Heşt Behişt, tezkire, Anadolu, Ali Şir Nevai, edebi kişilik, Osmanlı Türkçesi, Divan-ı Hümayun, Edirne.