Redif Nedir?

Redif Nedir?

Redif kelimesinin anlamı “arkadan gelen”dir. Şiirlerde, kafiye sonrasında gelen, aynı görevde bulunan ek ya da sözcüklerin tekrarına redif denir. Bazen bir şiir dizesi tamamen redif ile sonlanabilir.

Redifin Özellikleri

Redif, her zaman mısranın en sonunda yer alır, yani kafiyeden sonra gelir. Redifin bulunduğu her dizede mutlaka kafiye de olmalıdır. Redif, halk şiirinin en köklü öğelerinden biridir. Bazı şiirlerde, ilk kelime hariç tüm dizenin redif olduğu örneklere de rastlanabilir. Nakarat şeklinde tekrar edilen redifler de yaygındır. Divan edebiyatında ise redif, kaside ve gazellere isim olmuştur; örneğin “Su Kasidesi”.

Redifin tanımına baktığımızda, iki tür redif olduğunu görürüz:

1. Ek Halindeki Redifler
2. Sözcük Halindeki Redifler

---

1. Ek Halindeki Redifler

Ek halindeki redifler, aynı görevde olan eklerin dizelerin sonunda tekrar edilmesiyle oluşur. Eklerin yazımında ufak ünlü uyumu farklılıkları olabilir, ancak görevleri aynı olduktan sonra redif kabul edilir. Genel bir kural olarak, kelimenin kök kısmı kafiye olurken, kökten sonra gelen ekler redif oluşturur.

Örnek 1

Şimşek gibi bir semte atıldık yedi koldan
Şimşek gibi Türk atlarının geçtiği yoldan

Açıklama: “Koldan” ve “yoldan” sözcüklerindeki “-dan” ekleri aynı anlamda olduğu için redif kabul edilir. Bu dizelerde “-ol” sesleri de tam kafiye oluşturur.

Örnek 2

Siyah kâküllerin dökmüş
Kail güllere güllere
Ala gözlerini dikmiş
İnce yollara yollara

Açıklama: “-miş” ekleri öğrenilen geçmiş zaman eki olarak redif oluştururken, “-lere” ekleri çoğul ve durum eki olarak redifin bir parçasıdır. Ekler görevsel olarak aynı olduğundan redif kabul edilir.

Örnek 3

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış, şaşarım
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner aşarım
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım

Açıklama: “-r” geniş zaman eki ve “-ım” I. tekil şahıs eki olarak redif kabul edilir. Aynı zamanda “-şarım” sesleri kafiye oluşturur.

---

2. Sözcük Halindeki Redifler

Sözcük halindeki rediflerde ise yazılış, anlam ve görev tamamen aynı olan sözcükler dizenin sonunda tekrar edilir. Bu tür rediflerde ses ve anlam değişikliği olmaması gerekir.

Örnek 1

Koyun verdi kuzu verdi süt verdi
Yemek verdi ekmek verdi et verdi
Kazma ile döğmeyince kıt verdi
Benim sadık yârim kara topraktır

Açıklama: “Verdi” sözcüğü üç dizede aynı görev ve anlamda kullanıldığı için redif oluşturur.

Örnek 2

Kimsesiz hiç kimse yok, var herkesin bir kimsesi
Kimsesiz kaldım medet, ey kimsesizler kimsesi

Açıklama: “Kimsesi” kelimesi yazılış ve anlam bakımından tamamen aynı olduğundan redif kabul edilir.

Örnek 3

Doğru söylerim halk razı değil
Eğri söylerim Hak razı değil

Açıklama: “Razı değil” ifadeleri aynı görev ve anlamda kullanıldığı için rediftir.

Örnek 4

Zannetme ki şöyle böyle bir söz
Gel sen dahi söyle böyle bir söz

Açıklama: “Böyle bir söz” ifadeleri hem yazılış hem anlam bakımından aynı olduğu için redif kabul edilir.

Örnek 5

İncecikten bir kar yağar
Tozar Elif Elif diye
Deli gönül abdal olmuş
Gezer Elif Elif diye

Açıklama: “Elif Elif diye” ifadesi her iki dizede de aynı anlam ve yazılışa sahip olduğu için redif oluşturur.

---

Redif ve Kafiye Farkı

Redif ve kafiye sıkça karıştırılsa da aralarında önemli bir fark vardır. Kafiye, sadece ses benzerliğine dayanırken, redif ise anlam ve görev ortaklığına dayanır. Redifler kafiyeden sonra gelir ve dizenin anlamını destekler.

Örnek 6

Dost dost diye nicesine sarıldım
Benim sadık yârim kara topraktır
Beyhude dolandım boşa yoruldum
Benim sadık yârim kara topraktır

Açıklama: Bu dizelerde tekrar eden “kara topraktır” ifadesi rediftir ve nakarat şeklinde yer almıştır.

---

Redif Çeşitleri

Redif, iki ana gruba ayrılır:

1. Ek Halindeki Redifler: Aynı görevde olan eklerin dizelerin sonunda tekrar edilmesiyle oluşur.
2. Sözcük Halindeki Redifler: Yazılış ve anlam bakımından aynı olan sözcüklerin dizelerin sonunda tekrarlanmasıyla oluşur.

Her iki redif türü de şiire ahenk ve anlam zenginliği kazandırır.