Örtülü anlam, bir sözcüğün ya da ifadenin yüzeydeki anlamından farklı olarak, satır aralarına gizlenmiş, dolaylı yoldan verilen ya da ima edilen anlamıdır. Yani, sözün tam olarak ne anlama geldiğini kavrayabilmek için okuyucunun ya da dinleyicinin dikkatli bir şekilde metni çözümlemesi ve arka plandaki mesajı yakalaması gerekir. Örtülü anlam, doğrudan söylenmez, ancak sezdirilir ya da ima edilir.
Bu tür ifadeler özellikle edebi eserlerde, şiirlerde, atasözlerinde, deyimlerde ve gündelik konuşmalarda sıkça kullanılır. Amaç, anlamı dolaylı yoldan vererek okuyucuda veya dinleyicide bir düşünme süreci başlatmak ya da sanatlı bir anlatım sunmaktır.
Örtülü Anlamın Kullanım Alanları
Edebî metinler: Yazarlar ve şairler, duyguları ve düşünceleri örtülü anlamlarla ifade ederek metinlerine derinlik katarlar.
Atasözleri ve Deyimler: Dolaylı anlam içerir ve mesajı doğrudan vermekten kaçınır.
Günlük Konuşmalar: Bazen insanlar bir durumu dolaylı anlatmayı tercih ederler; bu, karşı tarafı düşündürmek için yapılabilir.
Örtülü Anlama Örnekler
Atasözü Örneği: “Azıcık aşım, kaygısız başım.”
Görünür anlam: Kişinin az miktarda yiyeceği olsa bile mutlu olduğu anlatılıyor.
Örtülü anlam: Az şeyle yetinmek, mal-mülk peşinde koşmamak insanı mutlu eder. Burada dolaylı olarak “fazla şeye sahip olmak her zaman mutluluk getirmez” mesajı verilmiştir.
Deyim Örneği: “Ayağını yorganına göre uzat.”
Görünür anlam: Kişinin ayağını yorganın sınırlarına göre uzatması gerektiği söylenir.
Örtülü anlam: Gelirinize uygun harcamalar yapın, gereksiz borca girmeyin. Burada bütçenin sınırlarına dikkat edilmesi gerektiği ima edilmektedir.
Edebi Metin Örneği (Orhan Veli Şiiri): “Gemliğe doğru denizi göreceksin, sakın şaşırma.”
Görünür anlam: Denizi göreceğin belirtiliyor.
Örtülü anlam: Burada “deniz” sadece bir coğrafi öge olarak değil, aynı zamanda umut, huzur ya da bir kavuşma duygusunu ima ediyor. Yazar, okuyucuyu bu derin duygusal katmanı fark etmeye çağırıyor.
Günlük Hayattan Örnek: “Bu sınavda ne kadar hazırlandığın önemli değil, sonuçlar önemli.”
Görünür anlam: Sınava çalışmanın önemsiz olduğu söylenir.
Örtülü anlam: Aslında çalışıp başarılı olmanın gerekli olduğu vurgulanmak istenir. Burada dolaylı olarak “çalışmadıysan sonuca katlanırsın” mesajı verilmiştir.
Örtülü Anlamın Önemi
Düşünmeyi geliştirir: Okuyucu ya da dinleyici, örtülü anlamı fark etmek için çıkarımda bulunur.
Sanatlı anlatımı destekler: Özellikle edebiyat metinlerinde soyut kavramlar daha etkileyici bir şekilde ifade edilir.
Eleştiri aracı olur: Açıkça söylemek yerine dolaylı anlatımla eleştiri yapılabilir.
Örtülü anlam, cümlelerin ve sözlerin yüzeydeki anlamlarından daha fazlasını sunarak, okuyucuyu düşündüren ve ona farklı bakış açıları kazandıran bir anlatım tekniğidir. Bir metindeki örtülü anlamı fark etmek için dikkatli okumak, metnin bağlamını iyi kavramak ve sezgisel çıkarımlar yapmak gerekir. Özellikle edebi eserlerde, yazarın ya da şairin vermek istediği derin mesajlar, bu örtülü anlamların içinde gizlenmiştir.
Örtülü Anlamın Zıttı Yüzey Anlam Nedir?
Yüzey anlam, bir sözcüğün ya da ifadenin görünürdeki, doğrudan anlaşılabilir ve açık anlamıdır. Yani, herhangi bir derin çıkarım ya da yorum gerektirmeyen, herkesin ilk bakışta fark edebileceği anlamdır. Yüzey anlamda mesaj, ima veya dolaylı anlatım kullanılmaz; ne söylenmek isteniyorsa doğrudan ifade edilir.
Yüzey Anlam ve Örtülü Anlam Arasındaki Fark
Yüzey Anlam: Mesaj açık ve anlaşılırdır.
Örtülü Anlam: Mesaj dolaylı yoldan, ima yoluyla verilir ve yorum gerektirir.
Örnek:
Yüzey Anlam: “Sınavdan düşük aldım.”
Burada doğrudan, sınavdan düşük bir not alındığı anlatılır.
Örtülü Anlam: “Bu sınav hiç iyi geçmedi.”
Burada, sınavın kötü geçtiği belirtilse de tam olarak kaç not alındığı ya da sınavın ne kadar kötü olduğu hakkında yorum yapmayı dinleyiciye bırakır.
Yüzey Anlam Örnekleri
Atasözü Örneği: “Damlaya damlaya göl olur.”
Yüzey anlam: Küçük damlalar birikerek göl oluşturur.
Deyim Örneği: “Burnundan solumak.”
Yüzey anlam: Birinin burundan nefes almak anlamında kullanıldığı düşünülebilir (fakat aslında öfkeli olmak anlamına gelir; bu örtülü anlamdır).
Yüzey anlam, bir ifadenin herkesin hemen kavrayabileceği en açık halidir. Edebi eserlerde ve günlük hayatta bazı durumlarda yüzey anlam yeterli olabilirken, yazarlar ya da konuşmacılar bazen anlamı daha etkili vermek için örtülü anlamlara başvurur.
Örtülü anlam ve yüzey anlamın birlikte kullanılması, metinlere derinlik kazandırır ve dinleyici ya da okuyucunun daha dikkatli olmasını sağlar.
Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız.TamamHayırGizlilik politikası
