**Bir kişi, olay veya durumla ilgili olarak önceden edinilmiş genellikle olumsuz olan kanılara, düşüncelere ön yargı denir. Ön yargı içeren cümlelere de ön yargı cümleleri denir. Bu tür cümlelerdeki yargılar önceden kararlaştırılmıştır.
Ön yargı cümleleri genellikle olumsuz düşünceler içerir, ancak olumlu yargılar da içerebilir. Genellikle gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olurlar, çünkü düşünce eylemden önceki bir zamanı içerir. “Peşin hükümlü olmak” tabiri de ön yargı için kullanılır.
Ön Yargı ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler
Örnek 1
Mustafa, bu yıl sınavı yine kazanamayacak.
Bu cümlede, bir kişi hakkında olumsuz bir kanı söz konusudur. Cümlenin fiili olan yüklemi gelecek zaman kipiyle çekimlenmiştir, bu da işin henüz gerçekleşmediğini ve düşüncenin önceden edinildiğini gösterir. Bu nedenle, cümle ön yargı cümleleri arasında yer alır.
Örnek 2
Bu yolda bize eşlik etmeyeceğinden son derece eminim; bunu göreceğiz.
Bu cümlede peşin bir hükümde bulunulmuştur. Cümlenin yüklemi gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olup, iş henüz gerçekleşmemiştir ve düşüncede olan yargı daha önce oluşmuştur. Olumsuz bir yargı içerdiği için bu cümle ön yargı içermektedir ve dolayısıyla ön yargı cümleleri arasında değerlendirilir.
Örnek 3
Yeni çıkacak eseri de tozlu raflara mahkûm kalacak.
Burada henüz piyasaya çıkmayan bir eser söz konusudur ve eserin tozlu raflara mahkum olması gibi peşin bir hüküm vardır. Bu ifade, eserin okuyucusunun çok az olacağı . Yüklemin gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması da bir ipucudur. Cümlede ön yargı anlamı olduğu için değerlendirme yapılabilir.
Örnek 4
Son haftalarda ne kadar çalışırsa çalışsın denemede ilk ona giremeyecek.
Bu cümlede, bir kişi ile ilgili olumsuz bir kanı söz konusudur. Kişinin sınavda başarılı olamayacağı ifade edilmiştir. Eylem henüz gerçekleşmemiştir ve yüklem gelecek zaman kipiyle çekimlenmiştir. Cümle, ön yargı cümleleri arasında değerlendirilebilir.
Örnek 5
Hatice bu doğumunda da bir kız çocuğu dünyaya getirecek.
Cümlede peşin bir hüküm belirtilmiştir. Olacak yükleminin içerdiği kip, düşüncenin eylemden önce oluştuğunu gösterir. Bu nedenle, cümle ön yargı içeren cümleler arasında sayılabilir.
Örnek 6
Baharın buraya hiçbir kuş gelmeyecek.
Bu cümlede, kişi, olay veya durumla ilgili önceden edinilmiş genellikle olumsuz bir düşünce söz konusudur. Cümlenin yüklemi gelecek zaman kipiyle çekimlenmiştir. Bu yüzden cümle, ön yargı cümleleri arasında değerlendirilir.
Örnek 7
Yine ağızlarına bir parmak bal çalıp gönderecekler zavallıları.
Ön yargı cümlelerinde düşünce her zaman eylemden önce gelir. Bu cümlede de önceden oluşturulmuş bir kanı vardır ve yüklem gelecek zaman kipiyle çekimlenmiştir. Bu nedenle cümle, ön yargı cümleleri arasında değerlendirilmelidir.
Örnek 8
Dünyanın en zengin kişisi unvanını alsa da hiçbir zaman eli cebine gitmeyecektir.
Bu cümlede kişi, olay veya durumla ilgili önceden edinilmiş genellikle olumsuz bir düşünce söz konusudur. Cümlede peşin hüküm içeren bir yargı vardır. Olumsuz bir durum içerdiği için bu cümle, ön yargı cümleleri arasında sayılabilir.
Örnek 9
Onun bir baltaya sap olacağını görmek sanırım kimseye nasip olmayacak.
Bu cümlede peşin bir hüküm söz konusudur. Yüklemin gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması, düşüncenin eylemden önce gerçekleşmesi ve cümlenin olumsuz bir anlam taşıması, cümleyi ön yargı cümleleri arasında değerlendirilmeye uygun kılar.
Örnek 10
Göreceksiniz, son şiirlerinde de ayrılık ve ölüm temasını işleyip bizleri hayal kırıklığına uğratacak.
Cümlede peşin hüküm söz konusudur. Eylem henüz gerçekleşmemiş olmasına rağmen düşünce bazında bir karar verilmiştir. Cümlenin olumsuz ve gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması, bu cümlenin ön yargı cümleleri arasında değerlendirilmesini sağlar.
Ön Yargı İçeren Diğer Örnek Cümleler
Temizliğini yine vaktinde bitiremeyecek, her zamanki gibi.
Bu hasta bence sonbahara kalmadan vefat edecek.
Göreceksin bir daha asla okula zamanında gelmeyecek.
O filmin gişe rekorları kıracağını birlikte göreceğiz.
Yemekleri her zamanki gibi bol baharatlı ve tuzlu olacak.
Mustafa’nın babası yine bizi ziyaret etmeyecek.