Ninniler: Özellikleri ve Önemi
Ninni, annelerin bebeklerini uyutmak amacıyla belirli bir ezgi eşliğinde söyledikleri sözlü parçalardır. Bu parçalar, manzum nitelikte olup, çocukların psikolojik gelişimi üzerinde derin etkiler bırakabilir.
Türk edebiyatı, köklü bir ninni geleneğine sahiptir. Ninniler, Türk kadınlarının sevgi ve şefkat derinliğini, annelik duygusunun gücünü yansıtması açısından önemli bir yere sahiptir.
Ninnilerin Başlıca Özellikleri
- Ninniler, sözlü edebiyat ürünleri arasında yer alır. Geleneksel olarak kuşaktan kuşağa aktarılan bu parçalarda, dilek, gurbet, temenni, şikâyet, üzüntü, sevgi ve korkutma gibi çeşitli temalar işlenir.
- Ninniler, genellikle sade ve anlaşılır bir dille söylenir. Bu, ninnilerin geniş bir kitleye hitap etmesini ve etkili olmasını sağlar.
- Ninniler, belirli bir ölçü ile düzenlenir. Genellikle hece ölçüsü kullanılır ve bu ölçü genellikle 7’li, 8’li ve 9’lu biçimlerde olur. Ninnilerde kullanılan bu ölçü, ritmik bir akış sağlar.
- Ninnilerin nazım şekli, genellikle türkü biçimindedir. Bu yapı, ninnilere melodik bir ritim kazandırır.
- Ninniler, çoğunlukla anonimdir. Yani, söyleyeni belli olmayan ninniler, genellikle dörtlükler ve nakarat bölümlerinden oluşur. Ancak, bazı ninnilerde söyleyeni belirli olabilir.
- Söyleyeni bilinmeyen ninnilerin çoğunun, kadınlar tarafından yaratıldığı düşünülmektedir. Bu, kadınların toplumsal ve kültürel rollerinin bir yansımasıdır.
- Ninnilerde, “Ninni yavrum ninni” gibi belirli kalıplaşmış ifadeler sıkça yer alır. Bu tür ifadeler, ninnilerin karakteristik özelliğidir.
- Ninniler, çocukların bilişsel, dil, motor ve duygusal gelişim alanlarında oldukça etkili olabilir. Ayrıca, öğrenme zorluğu çeken çocuklar için faydalı bir araç olarak kabul edilir.
- Ninniler, bireylerin dikkat dağınıklığını gidermeye yardımcı olabilir. Bu, ninnilerin ruhsal ve psikolojik dengeyi sağlamadaki rolünü vurgular.
- Tarihsel olarak, Divanü Lügati’t-Türk adlı eserde “balubalu” şeklinde geçen ninniler, 11. yüzyıldan bu yana Türkçede kullanıldığı tahmin edilmektedir.
- Ninniler, kültürün aktarımında önemli bir rol oynar. Geleneklerin ve değerlerin gelecek kuşaklara aktarılmasında bu tür geleneksel sözlü edebiyat ürünleri büyük bir öneme sahiptir.
Bu özellikler, ninnilerin kültürel, psikolojik ve edebi değerini kapsamlı bir şekilde ortaya koyar. Ninnilerin, çocukların gelişimi ve kültürel aktarım üzerindeki etkisi, bu geleneksel parçaların önemini artırmaktadır.
Ninnilerle İlgili Örnekler
Örnek 1
Dandin dandin danadan
Doğmuş bebek anadan
Böyle güzel doğar mı?
Öyle çirkin anadan.
Örnek 2
Tilki duymasın ninni
Tilki duyarsa yavrum
Hem seni yer hem beni
Ninni yavrum ninni
Örnek 3
Ninni ninni ninnice
Akşam baban gelince
Hani yavrum deyince
Seni önüne koyunca
Öpüp garnı doyunca
Ninni yavrum ninni
Ninni ninni hu ninni
Örnek 4
Asmaya kurdum salıncak
Uyumadı gitti yumurcak
Kopuverdi salıncak
Düşüverdi yumurcak
Ninni, ninni ninni!
Örnek 5
Gökyüzünde olur ceylan
Oldum cemaline hayran
Ankara’da Hacı Bayram
O da sana himmet etsin
Allah sana birr can versin ninni
Örnek 6
Ninnilerin benim olsun
Uykularım senin olsun
Akan sular ömrün olsun
Ninni yavrum, kuzum ninni
Örnek 7
Dandini dandini damama
Kızlar gider hamama
Hamamın yolu taşlıdır
Kızım kara kaşlıdır.
Örnek 8
Dandini dandini dasdana
Danalar girmiş bostana
Kov bostancı danayı
Yemesin lahanayı
Benim oğlum lokum yer
Uyusun da yürüsün ninni
Örnek 9
Elime aldım kelebi
Dolaştım Şam’ı Halep’i
Çorum’da yatan Elvan Çelebi
O da sana himmet etsin
Allah sana ömür versin ninni
Örnek 10
Ninni de ninni demekten
Ben kesildim yemekten
Hastayım annem yürekten
Doktor gelsin frekten
Ninni benim yavruma ninni
Ninni benim kuzuma ninni
Örnek 11
Karga seni tutarım
Kanadını yolarım
Yelpazeler yaparım
Hanımlara satarım.
Uyuyacak yavrum ninni
Büyüyecek yavrum ninni
Ninni benim yavruma ninni
Örnek 12
Eve girsem ev karanlık
Dışa gitsem bağrım yanık
Herkes uyur sen uyanık
Uyusana yavrum ninni
Örnek 13
Gökte yıldız oynuyor
Gözüm yavruma doymuyor
Ellerde yavruma doymuyor
Ellerde yavru çokk amma
Benim yavrum uyumuyor
Ninni, ninni bebeğim ninni
