Neden-Sonuç İlişkisi ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler

Bir neden ve bir sonuç ilişkisi içeren cümlelerde, belirli bir nedenin çeşitli sonuçlar doğurduğunu görebiliriz. Bu tür cümlelerde, neden-sonuç ilişkisi cümlenin başında ya da sonunda yer alabilir. Neden-sonuç ilişkisini belirlemek için, cümlenin yüklemine genellikle “niçin?” veya “neden?” soruları sorularak analiz yapılabilir.

Neden-sonuç ilişkisi, bir nedenin birden fazla sonuç doğurması veya bir sonucun birden fazla neden tarafından açıklanması şeklinde görülebilir. Gerekçesi belirtilmiş yargı ya da açıklaması yapılmış yargı şeklinde ortaya çıkabilir. Neden-sonuç ilişkisi genellikle “için”, “ile”, “den dolayı”, “den ötürü” edatlarıyla sağlanır. Ayrıca, “çünkü” ve “zira” bağlaçlarıyla bağlanan cümleler arasında daima neden-sonuç ilişkisi bulunmaktadır.

Neden-Sonuç İlişkisi ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler

Örnek 1
Yola geç çıktığı için akşam geç kaldı.
Bu cümlede iki ana unsur bulunur: biri neden, diğeri de sonuç. Nedeni oluşturan kısım “yola geç çıkmak”, sonucu oluşturan ise “akşam geç kalmak”tır. Yani, akşam geç kalmanın sebebi, yola geç çıkmaktır. Dolayısıyla, bu cümlede neden-sonuç ilişkisi mevcuttur.

Örnek 2
Yeterince ders çalışmadığı için başarılı olamadı.
Bu cümlede, “yeterince ders çalışmamak” neden; “başarısız olmak” ise sonuç olarak belirlenmiştir. Başarısızlığın nedeni, yeterli çalışma yapılmamasıdır. Cümlede neden-sonuç ilişkisi açık bir şekilde ifade edilmiştir.

Örnek 3
Sıkı giyinmediği için hastalandı.
Bu cümlede “hastalanmak” sonuç, “sıkı giyinmemek” ise neden olarak belirtilmiştir. Dolayısıyla, hastalanmanın nedeni sıkı giyinmememektir. Cümlede neden-sonuç ilişkisi net bir şekilde gösterilmiştir.

Örnek 4
Servisin arıza yapması nedeniyle okula geç kalmıştı.
“Servisin arıza yapması” neden, “okula geç kalmak” ise sonuç olarak tanımlanabilir. Okula geç kalma sonucunu doğuran, servisin arıza yapmasıdır. Cümlede neden-sonuç ilişkisi belirgindir.

Örnek 5
Ailesinin maddi durumunun kötüleşmesi sebebiyle öğrenimini yarıda bıraktı.
Bu cümlede, “ailesinin maddi durumunun kötüleşmesi” neden; “öğreniminin yarıda kalması” ise sonuç olarak ifade edilmiştir. Cümledeki neden-sonuç ilişkisi, açıklayıcı bir biçimde sunulmuştur.

Örnek 6
Şiddetli fırtına yüzünden avcılar yolunu kaybetti.
Bu cümlede, “şiddetli fırtına” neden; “yolunu kaybetmek” ise sonuç olarak ifade edilmiştir. Avcıların yolunu kaybetmesinin sebebi şiddetli fırtınadır. Neden-sonuç ilişkisi açıkça belirtilmiştir.

Örnek 7
Yanlış toprak kullanımı nedeniyle ülke toprakları yok olup gitmektedir.
Burada “yanlış toprak kullanımı” neden; “toprakların yok olup gitmesi” ise sonuç olarak tanımlanır. Cümledeki neden-sonuç ilişkisi belirgin bir şekilde ortaya konmuştur.

Örnek 8
Haber programı sürekli acı sahneler gösterdiği için Sedat televizyonu kapattı.
Bu cümlede “haber programının sürekli acı sahneler göstermesi” neden; “televizyonu kapatmak” ise sonuç olarak belirtilmiştir. Televizyonun kapatılmasının nedeni, haber programının sürekli acı sahneler göstermesidir.

Örnek 9
Parasızlık yüzünden garibanın nefesi kokuyordu.
Bu cümlede, “parasızlık” neden; “nefesin kokması” ise sonuç olarak belirtilmiştir. Nefesin kokmasının nedeni parasızlıktır. Neden-sonuç ilişkisi açıktır.

Örnek 10
Yolların kapanması ve hastalıkların yayılması, okulların kapatılmasına yol açtı.
Bu cümlede iki neden ve bir sonuç bulunmaktadır. “Yolların kapanması” ve “hastalıkların yayılması” nedenler; “okulların kapanması” ise sonuç olarak ifade edilmiştir.

Örnek 11
Çok az çalışmak hem başarısızlığa hem de mutsuzluğa yol açtı.
Bu cümlede bir neden ve iki sonuç vardır. “Çok az çalışmak” neden; “başarısızlık” ve “mutsuzluk” ise sonuçlar olarak belirtilmiştir. İfadelerde neden-sonuç ilişkisi açıkça ortaya konmuştur.

Not: “Amaç-sonuç” cümleleri ile “neden-sonuç” cümlelerini ayırt etmek için “için” sözcüğünü kullanabiliriz. Eğer cümlede “için” sözcüğü varsa, bunu “amacıyla” şeklinde değerlendirdiğimizde anlamda bir değişiklik oluşmuyorsa, bu cümle amaç-sonuç cümlesidir. Eğer “için” sözcüğü yer almıyorsa ve cümleyi **”için”**in olabileceği şekilde düzenlediğimizde anlamda bozulma oluşmuyorsa, bu da amaç-sonuç cümlesidir. Eğer dil ve anlatım bozukluğu oluşuyorsa, cümle muhtemelen neden-sonuç ilişkisini ifade eder.

Örnek:
Çalışmak için gurbeti mesken edindi.
Bu cümleyi “çalışmak amacıyla gurbeti mesken edindi” şeklinde yeniden düzenleyebiliriz. Aynı şekilde “Kız istemeye Malatya’ya gitmişler” cümlesini de “Kız istemek amacıyla Malatya’ya gitmişler” şeklinde düzeltebiliriz.