Nabizade Nazım: Edebiyatımızın İlk Köy Romanı Yazarı

Giriş

Nabizade Nazım, Türk edebiyatında önemli bir yer tutan ve eserleriyle edebiyatımızın köy temasını işlemede öncülük eden bir yazar olarak tanınır. 1862 yılında İstanbul Nişantaşı‘nda dünyaya gelen Nabizade Nazım, hayatı boyunca birçok zorlukla karşılaşmış ve bu zorluklar, onun edebi kariyerine de yansımıştır. Eserlerinde, köy yaşamının yanı sıra, insan psikolojisini ve doğayı da ustalıkla işler.

Hayatı ve Eğitim Süreci

Nabizade Nazım, çocuk yaşta annesini kaybetmiş ve babası da içkiye düşkün ve ruhsal sorunları olan bir kişi olduğu için mutlu bir çocukluk geçirememiştir. Bu zor koşullar altında büyüyen Nazım, ninesi tarafından yetiştirilmiştir. İlköğrenim hayatına Mahalle Mektebi‘nde başlayan yazar, daha sonra Fevziye Rüştiyesi ve Beşiktaş Askeri Rüştiyesi‘nde eğitim almıştır. Lise öğrenimini burada tamamladıktan sonra, Kara Askeri Mühendis Okulu’na girmiş ve 1884 yılında buradan topçu üsteğmen olarak mezun olmuştur.

Eğitim hayatının ardından Vakit gazetesinde “Esaret” başlıklı ilk yazısını A. Nazım imzasıyla yayımlamış; bu yazıyla yazın dünyasına adım atmıştır. Öğrencilik ve askerlik dönemleri, onun en verimli edebi çalışmalarını yaptığı zaman dilimidir. 1886 yılında mezun olduğu Erkan-ı Harbiye‘de askeri öğretmenlik görevine başlamış ve burada cebir, topoğrafya gibi dersler vermiştir. Araştırma amaçlı olarak yaklaşık iki yıl Suriye‘de görev yaptıktan sonra 1890 yılında İstanbul‘a dönmüş ve Türk edebiyatının ilk köy romanı olan “Karabibik” eserini yayımlamıştır.

Ne yazık ki, Nabizade Nazım, 6 Ağustos 1893’te kemik veremi hastalığı nedeniyle hayata veda etmiş ve Üsküdar‘da Miskinler Tekkesi yakınındaki mezarlığa defnedilmiştir.

Edebi Kişiliği ve Üslubu

Tanzimat II. Dönem yazarlarından biri olarak, kısa bir yaşam sürmesine rağmen Türk edebiyatına önemli katkılarda bulunmuştur. Başlangıçta şiir yazan Nazım, sonrasında hikâye ve roman türüne yönelmiş; özellikle 1890’dan itibaren sade ve doğal bir üslup benimseyerek birçok hikâye kaleme almıştır. Yaşadığı dönemin edebiyatını, İstanbul sınırlarının dışına çıkarak köy yaşamını ve köylü insanını konu edinen eserler yazmasıyla önemli bir değişiklik yaratmıştır.

Nabizade Nazım, realizm ve doğaçlama akımlarından etkilenmiş ve natüralizm akımının edebiyatımızdaki ilk temsilcisi olarak kabul edilmiştir. Eserlerinde Emile Zola tarzını deneyen yazar, sade bir dil kullanarak Türk edebiyatında konusunu köy hayatından alan ilk eser olan “Karabibik”‘i yazmıştır. Bu eser, edebiyatımızda ilk köy romanı olarak kaydedilmiştir. Nazım, roman için “hakikiyyun” tabirini kullanmış ve romanın karakterlerini derinlemesine incelemiştir.

“Zehra” adlı eseri, edebiyatımızın ilk tezli (deneysel) romanı olma özelliğini taşır ve psikolojik unsurları ağır basan bir çalışma olarak öne çıkar. Eserdeki karakterler, son derece etkileyici bir biçimde tasvir edilir ve tahlil edilir. İstanbul’daki bir Türk ailesinin hayatı, eserde önemli bir yer tutmaktadır.

Temalar ve Üslup

Nabizade Nazım’ın şiirlerinde ölüm, tabiat, Tanrı gibi temalar sıkça yer alır. Doğa, onun şiirlerinde ilk sırada gelir; doğada gördüğü olayları, kendi duygularına uygun bir şekilde yorumlar. Ancak, şiirlerinde büyük bir başarı elde ettiğini söylemek zor; belki de bu nedenle şiirlerine “Heves Ettim” adını vermiştir. Ayrıca, dil ve edebiyatla ilgili çeşitli sorunlara dair makaleler de kaleme almış; özellikle Nedim ve Fuzuli hakkında yaptığı incelemelerle dikkat çekmiştir.

Nabizade Nazım, çeşitli yazarların eserlerini Türkçeye çevirmesiyle de tanınır. Hugo, Musset, Chateaubriand, Dumas gibi önemli Batılı yazarların eserlerinden yaptığı tercümeler, Türk okurlarının Batı edebiyatının önde gelen şahsiyetlerini tanıma fırsatı bulmalarına yardımcı olmuştur. Ayrıca, Genelkurmay’daki öğretmenlik yıllarında, Tercüman-ı Hakikat gazetesinde kimya, fizik, jeoloji, matematik ve kozmoğrafya alanında çeşitli yazılar yazmış ve kitaplar kaleme almıştır.

Eserleri

Eser Adı	Türü	Açıklama
Karabibik	Roman	Türk edebiyatında yazılmış ilk köy romanıdır. Antalya köy yaşamını anlatır.
Zehra	Roman	Psikolojik unsurlar içeren bir roman, karakter analizi ön plandadır.
Sevda	Oyun	Dramatik unsurlarla dolu bir tiyatro eseridir.
Haspa	Oyun	Duygusal bir hikaye sunan başka bir tiyatro eseridir.
Yadigârlarım	Roman	Kişisel izlenimlerle dolu bir roman.
Hâlâ Güzel	Roman	Aşk ve ilişkiler üzerine kurulu bir eser.
Heves Ettim	Şiir	Şiirlerinde doğa, ölüm ve Tanrı gibi temaları işler.

Önemli Eserlerinin Özeti

Karabibik

“Karabibik”, Türk edebiyatında uzun öykü şeklinde yazılmış ilk köy romanıdır. Ana kahraman Karabibik, Antalya’nın Kaş ilçesine bağlı Beymelik köyünde yaşayan bir köylüdür. Babasından miras kalan 12 dönümlük tarlasının dört dönümünü komşusu Kara Durmuş’a satarak askerlik borcunu ödemeye çalışır. Tarlasından geriye kalan sekiz dönümlük yer için de komşusu Yosturoğlu ile kavga eder. Yosturoğlu’nun amacı, tarlayı ele geçirmekken, Karabibik bu durumu çözmek için Koca İmam’ın öküzlerini kiralamaya çalışır. Bu süreçte, planları her seferinde aleyhine döner ve köy yaşamının zorluklarını gözler önüne serer.

Zehra

“Zehra”, Nabizade Nazım’ın psikolojik özellikleri ağır basan eseridir. Küçük yaşta annesini kaybeden Zehra, babası tarafından büyütülmüştür. Zamanla, babasının kâtiplerinden biriyle evlenir ve bu evlilikte kıskançlık krizleri yaşar. Kocası, evde hizmetçi olan Sırrıcemal ile ilgilenmeye başlar ve Zehra, kocasından intikam almak için birçok plan yapar. Roman, Zehra’nın yaşadığı içsel çatışmaları, duygusal çöküşünü ve çevresiyle olan ilişkilerini ele alır. Kocası Suphi, bu süreçte, Rum kızını öldürerek hem kendi sonunu hem de Zehra’nın hayatını derinden etkileyen olayların fitilini ateşler.

Nabizade Nazım, Türk edebiyatına önemli katkılarda bulunmuş, özellikle köy teması üzerinde durmuş bir yazar olarak hafızalarda yer etmiştir. Kısa yaşamında, eserleriyle hem edebi akımlara yön vermiş hem de Türk okurunu Batı edebiyatıyla tanıştırmıştır. Eserlerinde kullandığı sade dil ve doğayı yansıtan tasvirleriyle, Türk edebiyatında köklü bir değişimin öncüsü olmuştur.

 

Nabizade Nazım hayatı, Nabizade Nazım kimdir, Nabizade Nazım eserleri, Nabizade Nazım edebi kişiliği