KESME İŞARETİ ( ’ ) NEDİR NERELERDE KULLANIM ÖRNEKLİ

KESME İŞARETİ ( ’ )

Özel isimlere eklenen çekim eklerinin kullanımı:

Özel isimlere eklenen hal ve iyelik ekleri kesme işareti ile ayrılır. Bu, özel isimlerin anlamını korumak ve eklerin doğru ayırt edilebilmesini sağlamak için yapılır.
Örnek: Mustafa Kemal’e, Ankara’yı, Türkiye’de, Kızılırmak’ı…

Kurum ve kuruluş adlarına eklenen ekler:

Resmi kurum ve kuruluş adlarına eklenen çekim eklerinde kesme işareti kullanılmaz. Bu, dilde sadeleştirme ve resmi yazışmalarda kolaylık sağlamayı hedefler.
Örnek: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Mamak Anadolu Lisesi Müdürlüğüne…

Yabancı isimlere eklenen yapım ve çekim ekleri:

Yabancı kökenli özel isimlere getirilen yapım ve çekim ekleri okunuşa uygun eklenir ve kesme işareti ile ayrılır. Bu, yabancı isimlerin orijinal hallerine saygı gösterilmesini sağlar.
Örnek: Shakespeare’in, Moliere’e, Honolulu’lu…

Kişi isimlerine eklenen unvan ekleri:

Kişi isimlerine getirilen unvanlara eklenen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Bu tür eklerin ayrılmaması yazıda sadelik ve estetik bir görünüm sunar.
Örnek: Zeynep Hanıma, Ayhan Beyden, Ahmet Paşaya…

Sert ünsüzle biten özel isimlerde ek kullanımı:

Sert ünsüzle biten özel isimlere ünlü ile başlayan ek getirildiğinde, kelimenin son sesi yazılışta korunur ancak söyleyişte yumuşama meydana gelir.
Örnek: Zonguldak’ı (Zonguldağı), Sinop’a (Sinoba), Ahmet’in (Ahmetin)…

Özel isim yerine kullanılan zamirlerde ek kullanımı:

Bir özel ismi temsil eden zamirler cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve bu zamirlerin sonuna ek getirildiğinde kesme işareti kullanılmaz.
Örnek: “O, kitabını okudu” cümlesinde “O” özel ismi temsil eden bir zamirdir ama kesme işareti kullanılmaz. “Onun kitabı” derken de ek ayrılmaz.

Özel isimlere getirilen yapım ve çokluk ekleri:

Özel isimlere getirilen yapım ve çokluk ekleri ile türetilen kelimeler büyük harfle başlar ve ekler kesme işareti ile ayrılmaz.
Örnek: Türklük, Türkçü, Türkleşmek, Ahmetler, Ankaralı, Türkçülüğün…

Kelimenin içinde kalan özel isimlerde kullanım:

Bir özel isim, türetilen bir kelimenin içinde yer alıyorsa, büyük harfle başlamaz.
Örnek: Pantürkizm, Panislâmizm, Panarabizm…

Özel isimlere getirilen yapım eklerinde kullanım:

Özel isimlere getirilen -lı, -siz, -ci gibi yapım ekleri kesme işareti ile ayrılmaz.
Örnek: Ankaralı, İstanbulsuz, Atatürkçü…

Büyük harflerle yapılan kısaltmalarda ek kullanımı:

Büyük harflerle yapılan kısaltmalara ek getirilirken ekler okunuşa göre belirlenir ve kesme işareti kullanılır.
Örnek: DSİ’ye, TBMM’nin, TCDD’ye…

Küçük harflerle yapılan kısaltmalarda ek kullanımı:

Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen ekler kelimenin okunuşuna göre belirlenir ve kesme işareti ile ayrılır.
Örnek: kg’dan, cm’yi, mm’den…

Telâffuz edilen kısaltmalarda kullanım:

Bazı büyük harflerle yapılan kısaltmalar bir kelime gibi telâffuz edilir ve ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek: ASELSAN’a, NATO’dan, UNESCO’ya…

Nokta bulunan kısaltmalarda ek kullanımı:

Sonunda nokta bulunan kısaltmalara getirilen eklerde kesme işareti kullanılmaz ve ek kelimenin okunuşuna göre belirlenir.
Örnek: vb.leri, mad.si, Alm.dan, Nu.dan…

Sayılardan sonra gelen eklerde kullanım:

Sayılardan sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılır. Ancak, sıra sayılarında hem nokta hem de kesme işareti birlikte kullanılmaz.
Örnek: 1972’de, 2000’den, 1881’de, 12’nci…

Üleştirme sayılarının yazımı:

Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla yazılır.
Örnek: Onar, beşer, yüz yirmişer, yüz ellişer milyon…

İki kelimenin birleşmesinde düşen ünlünün yerine kullanım:

İki kelime birleştirildiğinde ve ikincisinin ilk ünlüsü düştüğünde bu düşen ünlünün yerine kesme işareti kullanılır.
Örnek: ne oldu → n’oldu, ne etsin → n’etsin, ne eylesin → n’eylesin, Karacaoğlan → Karac’oğlan…

Vurgulanan ek ve kelimelerde kullanım:

Özellikle belirtilmek istenen ekler, harfler ve kelimeler kesme işareti ile ayrılır.
Örnek: A’dan Z’ye, -daş’la türemiş kelimeler…

Kelimenin aldığı ekle karışabilecek kelimelerde kullanım:

Aldığı ekle başka bir kelimeyle karışabilecek kelime köklerinde kesme işareti kullanılır.
Örnek: Tava’nın rengi neden böyle olmuş?
Bilgi’nin efendisi olmak için çalışmanın uşağı olmak gerekir.

Yay ayraçla yapılan açıklamalardan sonra kullanım:

Bir özel isim hakkında parantez içinde açıklama yapıldığında, ekler yay ayraç kapandıktan sonra kesme işareti ile ayrılır.
Örnek: Yunus Emre (1240?-1320)’nin, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)’nin…