İletişim, Dil ve Kültür

İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR

İletişim, bireyler, gruplar ve toplumlar arasındaki her türlü bilgi alışverişi sürecini ifade eder. Bu süreçte, iki birim arasında gerçekleşen bilgi paylaşımı temel hedef olarak kabul edilir. İletişim, işleyiş yönü bakımından genellikle iki ana kategoriye ayrılır: tek yönlü ve çok yönlü iletişim.

Tek yönlü iletişim, mesajın kaynaktan alıcıya iletilmesi sürecidir. Bu iletişim biçiminde, alıcının aktif geri bildirimi veya dönüşü söz konusu değildir. Bu tür bir iletişimin amacı, mesajı hedefe ulaştırmak ve genellikle bilgi aktarımı sağlamak üzerine odaklanır. Çift yönlü iletişim ise alıcı tarafından geri bildirim (dönüt) verilmesini içerir ve mesajın kaynağına dönüş yapar.

İletişim sürecinde bulunması gereken öğeler şunlardır: kaynak (verici, gönderici, santral, merkez), ileti, kanal, alıcı (hedef), filtre (algılama), dönüt (geri bildirim) ve bağlam. İletişim süreci genel olarak şu şekilde işler:

Kaynak (Gönderici) > Kod (şifre) > İleti (Mesaj) > Kanal (yöntem, araç) > Filtre > Alıcı (Hedef) > Dönüt > Kaynak (Gönderici)

İletişimin genel ortamı ise bağlam olarak adlandırılır.

Gösterge (İşaret Bilimi)

Gösterge, kendi dışında başka bir şeyi gösteren veya onun yerini alabilen belirti ya da işarettir. Gösterge, gösterilen (anlam) ve gösterenin (ses, harf, şekil vb.) zihnimizde oluşturduğu her türlü tasarımı ifade eder. Dil, göstergeler dizgesi olarak tanımlanır. Dil göstergesi, ilişkili olduğu gerçekle doğal bir bağ kurarak nedenlilik içerir. Ancak, gösteren ile gösterilen arasındaki bağ nedensellik taşımamaktadır.

Doğal Gösterge

• Dumanın ateşi belirtmesi
• Bulutun yağmuru belirtmesi
• Yüksek ateşin hastalığı belirtmesi
• İnsan iradesi dışındaki doğal olaylar: yaprağın sararması (sonbahar)

Sanatsal Gösterge

Sanatsal göstergeler gerçekliği birebir aktarmayı hedefler. Fotoğraf, resim, ses CD’leri vb. örnekler bu kategoriye girer.

Sosyal Gösterge

Sosyal göstergeler, trafik işaretleri, üniformaların temsili, mesleklerin simgeleri ve uzlaşımsal bazı göstergeleri içerir.

Dil Göstergesi

Dil göstergesi, dilin kendisi uzlaşımsaldır ve nedensizlik içerir. Dildeki her eylem ve sözcük birer dil göstergesidir.

Dil Göstergelerinin Özellikleri:

• Nedensizdir: Gösteren-gösterilen arasında nedensellik yoktur.
• Çizgiseldir: Göstergeler ardışık olarak dizilir ve bu dizilişteki her değişiklik anlam düzleminde değişikliğe yol açar.
• Ayırıcıdır: Dilde her şey ayırıcı birimlerin birleşmesiyle oluşur.
• Simge ve Gösterge Farkı: Dil göstergesi simge değildir, çünkü simgede gösterilen ile gösteren arasında doğal ve nedensiz bir ilişki vardır. Simge, herkesin aynı anlamı çağrıştırdığı soyut bir nesnedir.

Gösterge Türleri:

• İkon (Görsel Gösterge): Bilgi ve iletileri kullanmadan benzerlik ilişkisi yoluyla aktaran araçlardır. Örneğin, fotoğraf, resim, çeşitli şemalar ve şekiller ikon örnekleridir.
• Simge: Belirli bir topluluğun uzlaşarak kendisine soyut ve sayılamayan anlamlar yüklediği somut nesne, işaret veya semboldür. Örnekler: zeytin dalı (barış), bayrak (bağımsızlık), kalp resmi (aşk ve sevgi), kum saati (zaman), dengede duran terazi (adalet).

Dil Göstergesi ve Simgenin Farkı: Dil göstergesi, simge değildir çünkü simgede gösterilen ile gösteren arasında doğal ve nedenli bir ilişki vardır. Bir kavram, herkesin zihninde aynı anlamı çağrıştırıyorsa simgedir.

Dilin İşlevleri

• Göndergesel (Gönderici) İşlev: Bilgi verici, açıklayıcı ve öğretici bir işlevdir. Amacı, gönderge konusunda doğru, nesnel ve gözlemlenebilir veriler sunmaktır. Tarihî metinler, bilimsel ve felsefi yazılarda sıkça görülür.
• Şiirsel (Sanatsal/Şairane) İşlev: Genellikle şiirlerde kullanılan bir işlevdir. Gönderenin amacı, alıcıya doğrudan bilgi aktarmak değil, estetik olarak duyguları paylaşmaktır. Bu, metnin çağrışım değerini artırır ve çok anlamlılık sağlar.
• Heyecana Bağlı İşlev: İletinin konusu karşısındaki duygu ve heyecanları dile getirme amacı taşır. Bu işlev, göndericinin iletisine karşı tutumunu belirtir ve özel mektuplarda, özel betimlemelerde, lirik metinlerde ve eleştiri yazılarında sıkça kullanılır.
• Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi: İletinin, alıcıda bir tepki veya davranış değişikliği meydana getirme amacı vardır. Topluluk karşısında yapılan söylevler, reklam metinleri, genelgeler ve ilanlar bu işlevle oluşturulur.
• Kanalı Kontrol İşlevi: Ders anlatımlarında, uzun söylevlerde dilin kanalı kontrol işlevi kullanılır. Bu işlev genellikle soru şeklinde görülür: “Anlıyorsun değil mi?”
• Dil Ötesi İşlev: Bir mesajın diliyle ilgili bilgi vermek üzere düzenlenmiş olması durumunda, dil dil ötesi işlevde kullanılır. İletiler; dili açıklamak, dil bilgisi kurallarını ve dille ilgili konuları anlatmak için kullanılır.

Dillerin Sınıflandırılması

Şu anda aktif olarak kullanılan (yaşayan) dil sayısının 3500-4000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Ölü dillerle birlikte bu sayı 5000’i bulmaktadır.

Kökenlerine Göre Diller:

• Hint-Avrupa Dilleri: Farsça, Afganca, Hinduca, Urduca, İtalyanca, İspanyolca, Romence, Almanca, İngilizce, Fransızca, Rusça
• Hami-Sami Dilleri: Arapça, İbranice, Habeşçe
• Çin-Tibet Dilleri: Çince, Tibetçe
• Bantu Dilleri: Afrika yerlileri ve Afrika’daki bazı ilkel toplumların yerel dilleri
• Ural Dilleri: Fince, Macarca, Estonca
• Altay Dilleri: Türkçe, Moğolca, Mançuca, Tunguzca, Japonca
• Okyanusya Dilleri: Havai Dili, Javaca, Malayca, Tahiti
• Amerikan Dilleri: Amerika’nın keşfinden önce orada konuşulan yerel diller

Yapılarına Göre Diller:

• Tek Heceli Diller: Çince, Tibetçe, Vietnamca
  • Sözcükler tek heceli şekillerden oluşur.
  • Çekim ve ek bulunmaz.
  • Anlam belirleyici güçlü bir vurgu sistemi vardır.
• Çekimli (Bükümlü) Diller: Arapça, İngilizce, Almanca, Fransızca
  • Tek heceli ve çok heceli sözcük kökleri vardır.
  • Yeni sözcükler türetilirken çoğu kez sözcük türlerinde değişiklikler olur.
  • Sözcükler cinsiyete göre ayrılır.
  • Kök bükümlü (Arapça gibi) ve gövde bükümlü (İngilizce gibi) çeşitleri vardır.
• Eklemeli Diller: Türkçe, Japonca, Macarca, Fince, Moğolca
  • Sözcükler ek alarak kullanılır, kök genellikle değişmez.
  • Ekler kelimenin sonuna gelir.
  • Fiil şekilleri açısından zengindir.
  • Sıfatlar, isimlerden önce gelir.
  • Sözcükler cinsiyete göre ayrılmaz.
  • Ses uyumları bulunur.

Bu detaylı açıklamalarla, iletişim, dil ve kültür konularında kapsamlı bir bilgi sunmayı amaçladım. Herhangi bir ekleme veya detaylandırma isteğiniz olursa, bana bildirin!