Türkçe harfler, sesli ve sessiz harfler olarak iki ana gruba ayrılır. Her iki grubun kendine özgü özellikleri vardır.
Sesli Harfler (Ünlüler):
Türkçe’de 8 tane sesli harf bulunur. Bu harfler, ses tellerinin titreşimiyle çıkarıldıkları için “sesli” olarak adlandırılırlar.
- a, e, ı, i, o, ö, u, ü
Sesli harfler, kendi içlerinde kalın ve ince olarak ikiye ayrılır:
- Kalın Sesliler: a, ı, o, u
- İnce Sesliler: e, i, ö, ü
Sesli Harflerin Özellikleri:
- Büyük Ünlü Uyumu: Bir sözcükteki tüm sesli harfler ya kalın ya da incedir. Örneğin, “ev” kelimesindeki “e” ve “v” harfleri ikisi de incedir.
- Küçük Ünlü Uyumu: Sözcüklere eklenen bazı eklerdeki sesli harf, kelimenin son hecesindeki sesli harfin kalınlığına veya inceliğine göre değişir. Örneğin, “ev” kelimesine “-ler” eki eklendiğinde “evler” olurken, “at” kelimesine “-ler” eki eklendiğinde “atlar” olur.
Sessiz Harfler (Ünsüzler):
Türkçe’de 21 tane sessiz harf bulunur. Bu harfler, ses tellerinin titreşimi olmadan çıkarıldıkları için “sessiz” olarak adlandırılırlar.
- b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z
Sessiz harfler, kendi içlerinde sert ve yumuşak olarak ikiye ayrılır:
- Sert Sessizler: ç, f, h, k, p, s, ş, t
- Yumuşak Sessizler: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z
Sessiz Harflerin Özellikleri:
- Ünsüz Benzeşmesi: Bazı durumlarda, bir kelimenin sonundaki ünsüz harf, kendisinden sonra gelen ekteki ünsüz harfe benzer. Örneğin, “kitap” kelimesine “-çı” eki geldiğinde “kitapçı” olur.
- Ünsüz Yumuşaması: Bazı durumlarda, kelimenin sonundaki sert ünsüzler, kendilerinden sonra gelen sesli harflere bağlı olarak yumuşar. Örneğin, “kitap” kelimesine “-ım” eki geldiğinde “kitabım” olur.