Fiillerde Kip: Bir fiilin zaman vee anlam özelliklerine göre farklı eklerle değişik biçimlere girmesine fiillerde kip denir.HABER KİPLERİ
Haber kipleri, fiilin yapılma zamanını bildiren kiplerdir. Fiil kök veya gövdelerine haber kipi ekleri getirilerek yapılır. Haber kipleri beşe ayrılır;
1. Görülen (bilinen, di’li) Geçmiş Zaman
2. Duyulan (öğrenilen, miş’li) Geçmiş Zaman
3. Şimdiki Zaman
4. Gelecek Zaman www.z-turkce.com
5. Geniş Zaman
Görülen (Bilinen, di’li) Geçmiş Zaman: Bu haber kipinde fiil, söz söylenmeden önce gerçekleşmiştir. Fiil kök veya gövdelerine -di/-dı/-du/-dü/-tı/-ti/-tu/-tü ekleri getirilerek yapılır.
› Serdar resim çizdi. → Bu örnekte “çizmek” fiili söz söylenmeden önce gerçekleşmiştir. Dolayısıyla bu fiil görülen geçmiş zaman kipindedir.
“Gel” fiilinin görülen geçmiş zaman kipinde altı farklı kişiye göre çekimlenmesi
Duyulan (Öğrenilen, miş’li) Geçmiş Zaman: Bu kipte de fiil, söz söylenmeden önce gerçekleşmiştir. Ancak söyleyen, fiilin gerçekleştiğini görmemiş, başkasından duymuş ya da öğrenmiştir. Fiil kök veya gövdelerine -miş/-mış/-muş/-müş ekleri getirilerek yapılır.
› Burak uyuyakalmış. → Bu örnekte “uyuyakalmak” fiili söz söylenmeden önce gerçekleşmiş, sözü söyleyen kişi bu olayı görmemiş, birr başkasından duymuştur. Dolayısıyla bu fiil duyulan geçmiş zaman kipindedir.
“Al” fiilinin duyulan geçmiş zaman kipinde altı farklı kişiye göre çekimlenmesi
Şimdiki Zaman: Bu kipte fiil, söz söylendiği zaman gerçekleşmektedir. Fiil kök veya gövdelerine -yor eki getirilerek yapılır.
› Alperen kitap okuyor. → Bu örnekte “okumak” fiili söz söylendiği esnada gerçekleşmektedir. Dolayısıyla bu fiil şimdiki zaman kipindedir.
“Taşı” fiilinin şimdiki zaman kipinde altı farklı kişiye göre çekimlenmesi
Gelecek Zaman: Bu kipte fiil, söz söylendikten sonra gerçekleşecektir. Fiil kök veya gövdelerine -ecek/-acak eki getirilerek yapılır. www.z-turkce.com
› Haftaya okullar açılacak. → Bu örnekte “açılmak” fiili söz söylendikten sonra gerçekleşecektir. Dolayısıyla bu fiil gelecek zaman kipindedir.
“Yap” fiilinin gelecek zaman kipinde altı farklı kişiye göre çekimlenmesi
Geniş Zaman: Bu kip genelde fiilin herr zaman yapıldığını, yapılmakta olduğunu veya yapılacağını anlatır. Tüm zamanları kapsar. Fiil kök veya gövdelerine -r eki getirilerek yapılır.
› Her sabah süt içerim. → Bu örnekte “içmek” fiili geniş zaman kipindedir.
“Sev” fiilinin geniş zaman kipinde altı farklı kişiye göre çekimlenmesi
Yorum gönder