Eş Sesli (Sesteş) Sözcüklerin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler

Eş sesli (sesteş) sözcükler, dilimizde sıkça kullanılan ve cümlenin anlamına göre farklılık gösterebilen kelimelerdir. Bu tür kelimeler, hem günlük konuşma dilinde hem de yazılı anlatımda oldukça önemlidir. Aşağıdaki örneklerle, eş sesli sözcüklerin farklı anlamlarda nasıl kullanıldığını görebiliriz.

 

Eş sesli (sesteş) sözcüklerin her biri iki farklı cümlede kullanılarak, anlamlarının değişimini göstermek en doğru yaklaşımdır. Aşağıda her bir eş sesli kelime, iki ayrı cümlede yer alarak anlamlarının nasıl değiştiğini daha net bir şekilde açıklıyorum.

1. Yaş

• Yaş bir duvara yaslanan adamın pantolonu hemen ıslandı. (Islak anlamında)
• Dedemin yaşı epey ilerlemişti, artık eskisi kadar aktif değildi. (İnsan yaşı anlamında)

2. Ak

• Beyaz tüyleriyle dikkat çeken ak güvercini uçup gitti. (Beyaz anlamında)
• Hızla akan nehir, çevresindeki tüm ağaçları yıkmıştı. (Akmak fiili)

3. Al

• Al şapkalı kadını uzaktan fark ettim. (Kırmızı anlamında)
• Markete gidip kendime yeni bir kalem aldım. (Satın almak anlamında)

4. Kaz

• Çiftlikteki kaz, diğer hayvanlardan çok farklıydı. (Hayvan adı)
• Bahçede çiçek ekmek için toprağı dikkatlice kazdım. (Toprağı eşelemek anlamında)

5. Kır

• Doğanın yeşilliğiyle çevrili olan kır, yürüyüş için harikaydı. (Açık alan, doğa anlamında)
• Bahçıvan, kurumuş dalları dikkatlice kırdı. (Bir şeyi parçalamak anlamında)

6. Ata

• Binici, güçlü atına binip yola çıktı. (Hayvan anlamında)
• Geçmişine ve atalarına saygı gösteren toplumlar daha sağlam köklere sahiptir. (Önceki kuşak anlamında)

7. Dil

• Çocuk, dişlerinin arasına dilini sıkıştırınca canı yandı. (Ağız içindeki organ anlamında)
• Farklı bir dil öğrenmek, insanın ufkunu genişletir. (Konuşulan dil anlamında)

8. Diz

• Bahçıvan, çiçekleri dikerken dizini toprağa koydu. (Bacak eklemi)
• Kitapları sırayla rafa dizdim. (Sıralamak anlamında)

9. İt

• Mahalledeki sokak iti, çocukları korkuttu. (Köpek anlamında)
• Ağır kutuyu taşırken bir yandan da onu kapıya doğru ittim. (İtmek fiili)

10. Yaz

• Gelecek yaz tatilinde arkadaşlar bize gelecek. (Mevsim)
• Bu konuyu unutmamak için hemen bir kenara yaz. (Yazmak fiili)

11. Gül

• Bahçedeki gül çok güzel kokuyordu. (Çiçek adı)
• Espriyi duyunca herkes neşeyle güldü. (Gülmek fiili)

12. Dal

• Ağaçtan kopan dal rüzgarla birlikte yere düştü. (Ağaç kolu)
• Derin düşüncelere daldı ve uzun süre sessiz kaldı. (Bir şeye dalmak, derin düşünmek)

13. Kan

• Elini kesince akan kan bir türlü durmadı. (Vücut sıvısı)
• Bir daha kimseye kanar mıyım diye kendi kendine sordu. (İnanmak anlamında)

14. El

• El, elin eşeğini ararken türkü söyler. (Yabancı anlamında)
• Çalışırken dikkatsiz olan adam, elini makinaya kaptırdı. (Vücut organı anlamında)

15. Çay

• Dağlardan gelen çay, köyümüzün yanından akıyordu. (Dere, nehir anlamında)
• Sohbet ederken bir yandan da demli çay içtik. (İçilen içecek anlamında)

16. Yol

• Yeni yoldan geçerken manzarayı izledim. (Yol anlamında)
• Saçlarını öfkeyle yoldu, üzüntüsünü kontrol edemedi. (Yolmak fiili)

17. At

• Çiftlikteki atlar çok iyi bakılıyordu. (Hayvan anlamında)
• Oyuncu, topu hızlıca karşı kaleye doğru attı. (Fırlatmak anlamında)

18. Ben

• Ben, senden daha fazla çalışıyorum. (Şahıs zamiri)
• Yüzündeki küçük siyah ben, onu diğerlerinden ayırıyordu. (Yüzdeki leke anlamında)

19. Yüz

• Ahmet’in yüzü, geçen yıla göre daha çok kilo almıştı. (İnsan yüzü anlamında)
• Tatilde denizde çok fazla yüzdüm. (Yüzmek fiili)

Her bir örnekte kullanılan sesteş sözcükler, cümlenin anlamına göre farklılık göstermektedir. Aynı sözcük, bir cümlede belirli bir anlam taşırken, diğer bir cümlede tamamen farklı bir anlamda kullanılabilmektedir. Bu, Türkçenin zenginliğini ve anlatım gücünü ortaya koyar.