Ek Halinde Bulunan Zamirler ve Kullanımı

Türkçede, ek hâlindeki zamirler dilimize anlam derinliği kazandıran önemli unsurlardan biridir. Bunlar, iyelik zamirleri ve ilgi zamiri olarak iki ana başlıkta ele alınır. Bu zamirler, bir isme eklenerek sahiplik ya da ilgiyi ifade eder. Şimdi, bu zamirlerin ne olduklarına ve nasıl kullanıldıklarına yakından bakalım.

1) İyelik Zamirleri

İyelik zamirleri, bir varlığın kime ait olduğunu gösteren eklerdir. Bir isim ya da isim grubu üzerine eklenerek, o varlığın sahibini belirtirler. Bu ekler, Türkçede isim tamlamalarında “tamlanan-iyelik” ilişkisini kurar. Başlıca iyelik ekleri şunlardır:

I. tekil şahıs iyelik eki: -m
II. tekil şahıs iyelik eki: -n
III. tekil şahıs iyelik eki: -ı, -i, -u, -ü
I. çoğul şahıs iyelik eki: -mız
II. çoğul şahıs iyelik eki: -nız
III. çoğul şahıs iyelik eki: -ları, -leri

Örnekler:

(benim) baba-m
(senin) baba-n
(onun) baba-sı
(bizim) baba-mız
(sizin) baba-nız
(onların) baba-ları

Not: Eğer tamlanan durumundaki isim sesli harfle bitiyorsa, iyelik ekinden önce bir kaynaştırma ünsüzü getirilir.

Örnekler:

(benim) ev-im
(senin) ev-in
(onun) ev-i
(bizim) ev-imiz
(sizin) ev-iniz
(onların) ev-leri

Bu ekler, sahiplik ilişkisini gösterirken aynı zamanda cümleye duygusal bir derinlik de katarlar.

2) İlgi Zamiri (-ki)

İlgi zamiri olan “-ki“, bir ismin ya da isim tamlamasında tamlananın yerine geçer. Bu zamir, tamlayana eklenir ve genellikle kendisinden önceki sözcüğe bitişik yazılır. Büyük ve küçük ünlü uyumuna uymaz; yalnızca “-ki” şeklinde kullanılır.

Örnekler:

Benim derdim, seninkinden büyüktür.
(senin derdin)
Bizim arabamız yıkanmış, onunki yıkanmamış.
(onun arabası)
Sizinkinden daha güzel bir ev görmedim.
(sizin eviniz)
Sizin çocuğunuz ortaokulda, bizimki ise ana sınıfında okuyor.
(bizim çocuğumuz)

Bu zamir, özellikle karşılaştırmalarda ve ilgiyi belirtmek için sıkça kullanılır. Cümlede kullanılan “-ki” zamiri, ilgiyi ve sahipliği daha kısa ve öz bir şekilde ifade etmemizi sağlar. Aynı zamanda cümleye akıcılık katarak ifadeyi daha canlı hale getirir.

Türkçede, ek hâlindeki zamirler sahiplik ve ilgi ilişkilerini ifade ederken dilin zenginliğini ve esnekliğini ortaya koyar. İyelik zamirleri bir varlığın kime ait olduğunu belirtirken, ilgi zamiri olan “-ki” bir ismin yerini alarak cümleyi kısaltır ve daha etkili hale getirir. Bu zamirler, hem anlam hem de biçim açısından Türkçede önemli bir yer tutar.