Edebi Sanatsal Metinler

Edebi Sanatsal Metinler

• İnsanların duygu, düşünce ve hayallerini estetik bir şekilde ifade etmek amacıyla yazılan metinlerdir.
• Kurmaca (Olay Çevresinde Gelişen) ve Şiir olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

1. Kurmaca (Olay Çevresinde Gelişen Metinler)

• Masal:
  • Olağanüstü olaylar ve kahramanlar içerir.
  • Zaman ve mekan belirsizdir.
  • Eğitici ve öğretici bir amacı vardır.
  • Örnekler: Keloğlan, Pamuk Prenses, Kırmızı Başlıklı Kız
• Hikâye (Öykü):
  • Gerçekleşmiş ya da gerçekleşmesi mümkün olaylar anlatılır.
  • Zaman ve mekan belirlidir.
  • Karakter sayısı az, olay örgüsü kısadır.
  • Örnekler: Değirmen, Yılan Hikayesi, Küçük Kara Balık
• Roman:
  • Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olaylar geniş bir şekilde anlatılır.
  • Zaman ve mekan belirlidir.
  • Karakter sayısı fazla, olay örgüsü karmaşıktır.
  • Örnekler: Tutunamayanlar, İnce Memed, Suç ve Ceza
• Destan:
  • Olağanüstü kahramanların başından geçen olaylar anlatılır.
  • Olağanüstü olaylarla gerçekler iç içedir.
  • Genellikle nazım şeklinde yazılır.
  • Örnekler: Oğuz Kağan Destanı, Dede Korkut Hikâyeleri, Gılgamış Destanı
• Fabl:
  • Hayvanların konuşturulduğu, insanlara ders vermek amacıyla yazılan öykülerdir.
  • Kısa ve özlü anlatıma sahiptir.
  • Örnekler: Aslan ile Fare, Karga ile Tilki, Kurt ile Kuzu
• Tiyatro (Oyun):
  • Sahnede canlandırılmak üzere yazılan metinlerdir.
  • Diyaloglar ve sahne betimlemeleri içerir.
  • Örnekler: Hamlet, Romeo ve Juliet, Keşanlı Ali Destanı

2. Şiir

• Lirik Şiir:
  • Şairin iç dünyasını, duygularını ve düşüncelerini yansıtır.
  • Örnekler: Aşk, ayrılık, ölüm, doğa gibi temalar işlenir.
• Epik Şiir:
  • Olağanüstü kahramanların başından geçen olaylar anlatılır.
  • Uzun ve anlatmaya dayalıdır.
  • Örnekler: İlyada, Odysseia, Şu Çılgın Türkler
• Didaktik Şiir:
  • Öğretici ve ders verici niteliktedir.
  • Ahlak, din, bilim gibi konuları işler.
  • Örnekler: Kutadgu Bilig, Mevlana’nın Mesnevisi, Yunus Emre’nin şiirleri
• Satirik Şiir:
  • Toplumdaki aksaklıkları, yanlışları ve kötülükleri eleştirir.
  • Alaycı ve yer yer güldürücü bir üsluba sahiptir.
  • Örnekler: Şeyh Galip, Neyzen Tevfik, Aziz Nesin

Edebi Sanatsal Metinlerin Ortak Özellikleri:

• Estetik kaygı güdülür.
• Dil, sanatsal bir şekilde kullanılır.
• Mecaz anlamlı kelime ve ifadelere sıkça yer verilir.
• Hayal gücü ve duygusallık ön plandadır.
• Okuyucuda estetik zevk uyandırma amacı taşır.

Bu şema, edebi sanatsal metinlerin türlerini ve özelliklerini genel hatlarıyla özetlemektedir. Her türün kendine özgü detayları ve alt türleri bulunmaktadır.