Dil Aileleri vee Dillerin Sınıflandırılması

Dil ve Dil Aileleri: Kapsamlı Bir İnceleme

Dil, insanlar arasında iletişimi sağlayan canlı bir varlık olarak kabul edilir ve temeli bilinmeyen dönemlerde atılmış gizli bir anlaşmalar sistemine dayanır. Dil, insan gibi gelişir ve zamanla değişir. İlk başlarda yalnızca iletişim amacıyla kullanılan dil, zamanla duyguların ve düşüncelerin aktarımında da önemli bir rol oynamaya başlamıştır. Dilin doğuşuyla ilgili iki ana görüş bulunmaktadır: Birincisi, dilin Tanrı tarafından insanlara öğretildiği inancıdır. İkincisi ise dilin, insan ihtiyaçları sonucunda ortaya çıktığı fikridir. Sonuç olarak, dil olmasaydı, insanlar duygu ve düşüncelerini ifade edemez ve iletişim kurma yeteneğinden mahrum kalırdı.

Dil Aileleri ve Dillerin Sınıflandırılması

Dünya üzerindeki diller, ses düzeni, söz dizimi, sözcük hazinesi ve yapı bakımından çeşitli benzerlikler ve yakınlıklar gösterir. Bu benzerlikler ve yakınlıklar, dillerin dil aileleri (dil akrabalığı) olarak adlandırılan gruplara ayrılmasını sağlar. Diller, iki ana açıdan incelenir: yapı ve köken.

Yapı Bakımından Dil Aileleri

Dillerin yapı bakımından sınıflandırılması, benzerliklerine göre üç ana gruba ayrılır:

1. Tek Heceli Diller: Bu dillerde, sözcükler yalnızca bir heceden oluşur. Çekim ve yapım ekleri bulunmaz. Sözcüklerin anlamı, cümledeki kullanımlarına ve diğer sözcüklerle olan ilişkilerine göre belirlenir. Bir sözcük, cümledeki yerini değiştirdiğinde farklı anlamlar kazanabilir. Çince ve Vietnamca, tek heceli dillerin örneklerindendir. Bu diller, genellikle zengin bir vurgu ve tonlama sistemine sahiptir.
2. Eklemeli Diller: Eklemeli dillerde, kök sözcüklere yapım ve çekim ekleri eklenerek yeni sözcükler türetilir. Yapım ekleri, yeni sözcükler oluştururken kök sözcüğün biçimini değiştirmeden eklenir. Türkçe, Moğolca ve Mançuca gibi diller, eklemeli dillerin örneklerindendir.
3. Çekimli (Bükümlü) Diller: Çekimli dillerde, kökler genellikle ünsüzlerden oluşur ve çekim sırasında köklerde değişiklikler meydana gelir. Bu değişiklikler, yeni sözcüklerin ortaya çıkmasına yol açar. Bu gruptaki dillerde kökler, hem kelime türetiminde hem de çekimleme sırasında değişir. Arapça, çekimli dillerin öne çıkan bir örneğidir. Örneğin, Arapça‘da “hcr” kökünden türemiş hariç, ihraç, ihracat, hicret, hicran, mahreç ve tehcir gibi kelimeler bulunur.

Köken Bakımından Dil Aileleri

Diller, köken bakımından beş ana gruba ayrılır:

1. Hint-Avrupa Dil Ailesi: Asya ve Avrupa’da konuşulan geniş bir dil ailesidir ve dünyanın en büyük dil ailesi olarak kabul edilir. Yaklaşık iki buçuk milyar insanın bu dil grubunda yer alan dillerden biriyle konuştuğu düşünülmektedir. Hint-Avrupa Dil Ailesi, Avrupa ve Asya’da iki ana kola ayrılır:
   • Asya Kolu: İran (Farsça), Hindistan (Hintçe), Pakistan, Afganistan, Sri Lanka ve Nepal dillerini içerir.
   • Avrupa Kolu:
     • Germen Dilleri: Almanca, İngilizce, İskandinav dilleri
     • Roman Dilleri: Fransızca, Portekizce, İspanyolca, İtalyanca
     • Slav Dilleri: Rusça, Bulgarca, Lehçe (Polonya), Sırpça, Çekçe, Slovakça, Hırvatça
2. Hami-Sami Dil Ailesi: Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da çeşitli topluluklar tarafından konuşulan tahminen 250 dilden oluşan bir dil ailesidir. Bu dil grubunda Arapça ön plandadır. Hami-Sami Dil Ailesi’ne Arapça, Akatça, İbranice ve Habeşçe örnek verilebilir.
3. Bantu Dil Ailesi: Orta ve Güney Afrika’da konuşulan dillerden oluşan bir dil ailesidir. Yaklaşık 400’den fazla dilin tümüne verilen isimdir. Bantu kelimesinin “insan” anlamına geldiği düşünülmektedir.
4. Çin-Tibet Dil Ailesi: Kalabalık bir insan topluluğunca konuşulan bir dil ailesidir ve yaklaşık 300 dilden oluştuğu tahmin edilmektedir. Çince, Tibetçe, Vietnamca ve Birmanca bu dil ailesinin örneklerindendir.
5. Ural-Altay Dil Ailesi: Bu iki dil ailesinin akrabalığı sürekli tartışma konusu olmuştur. Genellikle, iki dilin tek bir kaynaktan türediği fikri kabul edilmektedir. Ural-Altay Dil Ailesi iki kola ayrılır:
   • Altay Kolu: Sondan eklemeli bir dildir. Bu grupta yapım ve çekim ekleri bulunur ve genellikle önce yapım eki, sonra çekim eki gelir. Türkçe, Moğolca, Mançuca, Tunguzca, Korece ve Japonca bu grup içinde yer alır. Altay kolunda Türkçe ve Moğolca en yakın diller olarak kabul edilir.
   • Ural Kolu: Daha çok Doğu ve Kuzey Avrupa ile Kuzey Asya’da konuşulan bir dil ailesidir. “Ural” ismi, Ural Dağları‘ndan alınmıştır. Yaklaşık 50 milyon kişinin konuştuğu bir dil grubudur. Macarca, Estonca ve Fince bu dil grubuna örnek verilebilir. Macarca dışında, Ural dillerinde olumsuz fiiller de bulunur.