Devrik cümleler, yüklemi cümlenin son kısmında bulunmayan özel cümlelerdir. Bu tür cümlelerde yüklem, genellikle cümlenin başında ya da ortasında yer alır. Devrik cümleler, özellikle vurgulamak veya sanatsal bir etki yaratmak amacıyla tercih edilir. Şiirlerde bu yapı sıkça kullanılır. Devrik cümleler kesinlikle yanlış olarak değerlendirilmemelidir.
Örnekler
- Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Ağlarsın düşlerimi bilsen. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Âşıkıyım bu sesin beni çağırdığı. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Allahım, bu çizgili yüz benim mi? (değiştirilmiş devrik cümle)
- Bilmezdim şarkıların bu kadar etkileyici olduğunu. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Bir güzellik doğuyor yüreğime şiirden. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Bir intikam fişeği gibi saplanıyor karanlığın karnına. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Bir başkadır memleketim! (değiştirilmiş devrik cümle)
- Gökyüzünden yıldızlar dökülmüş yüreğime. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Yine eski hazan bahçelerinden geçtim dün. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Gurbet çeken gönüller sarmıştı ocağı. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Gözlerin birden İstanbul oluyor. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Karlar donmuş otların uçlarında. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Martılar konuyor omuzlarıma. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Gözlerimde mavi bir ışık yandı. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Rüzgarın eliyle titrer yapraklar. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Dünya sürgünümü uzatma benim. (değiştirilmiş devrik cümle)
- Senin kalbinden ilk sürgün oldum. (değiştirilmiş devrik cümle)
Devrik Cümleler ile İlgili Notlar
- Şiirlerde Devrik Cümleler: Şiirlerde devrik cümlelere sıkça rastlanır çünkü bu yapı, metne sanatsal bir hava katar.
Örnek:
- Dağların yıkılışını gördüm bir Venüs bardağında.
- Köle gibi satıldım pazarlar pazarında.
- Güneşin sarardığını gördüm Konstantin duvarında.
- Senin hayallerinle yandım düşlerin civarında.
- Gölgendi yansıyıp duran bengisu pınarında.
- Ölüm düşüncesinin beni sardığı şu anda,
- Verilmemiş hesapların korkusuyla.
- Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim.
- Af dilemeye geldim affa layık olmasam da.
(Sezai Karakoç’un eserinden alıntılar)
- Yüklemlere Göre Devrik Cümleler: Devrik cümleler, yüklemlerine bağlı olarak isim veya fiil cümlesi olabilir.
Örnek:
- Hoyrattır bu akşamüstüler daima. (isim cümlesi)
- Yaratılanı hoş gör, Yaradan’dan ötürü. (fiil cümlesi)
- Yüklem Türleri: Devrik cümlelerde yüklem, isim, zamir, sıfat tamlaması, isim tamlaması, ikileme türünden olabilir.
Örnekler:
- Okulumuzun en çalışkan öğrencisidir o. (isim tamlaması)
- Saygılı bir öğrenciydi Abdullah. (sıfat tamlaması)
- Betül’dü sınıfa geç gelen kişi. (isimden oluşmuş yüklem)
- Dinlenmektir yapılması gereken. (fiilimsiden oluşmuş yüklem)
- Sendin o dağlarda hüküm süren kişi. (zamirden oluşmuş yüklem)
- Senin içindir Leyla her şey burada. (edat grubundan oluşmuş yüklem)
- Yırtık pırtıktı giydikleri elbiseler. (ikilemeden oluşmuş yüklem)
Dilbilgisi
