Birleşik Kelimelerin Yazımı

Birleşik kelimeler, iki veya daha fazla kelimenin bir araya gelerek tek bir anlam ifade ettiği kelimelerdir. Birleşme sırasında kelimelerden hiçbirisi veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır. Bu yazım kuralı, belirli türlerdeki birleşik kelimeler için geçerlidir. Aşağıda bu türlere örnekler verilmiştir:

1. Hayvan Türlerinden Birinin Adıyla Kurulanlar

Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Köpek balığı (balık türü)
Yunus balığı (balık türü)
Kedi balığı (balık türü)

2. Bitki Türlerinden Birinin Adıyla Kurulanlar

Bitki türlerinden birinin adıyla kurulan birleşik kelimeler de ayrı yazılır.

Örnekler:

Gül suyu (bitki özü)
Elma şarabı (bitki ve içecek)
Çay ağacı (bitki türü)

3. Nesne veya Eşya, Alet Adlarından Biriyle Kurulanlar

Nesne veya eşya, alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Masa lambası (eşya ve alet)
Çamaşır makinesi (eşya ve alet)
Bilgisayar ekranı (eşya ve alet)

4. Bilim ve Bilgi Sözleri ile Kurulanlar

Bilim ve bilgi sözleri ile kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Bilgi teknolojisi (bilim ve bilgi)
Fizik bilimi (bilim ve bilgi)
Kimya laboratuvarı (bilim ve bilgi)

5. Yiyecek ve İçecek Adlarından Biriyle Kurulanlar

Yiyecek ve içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Portakal suyu (içecek)
Elma kompostosu (yiyecek)
Çikolata sosu (yiyecek)

6. Gök Cisimleri ile Kurulanlar

Gök cisimleri ile kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Ay ışığı (gök cismi ve olay)
Güneş tutulması (gök cismi ve olay)
Yıldız tozu (gök cismi ve nesne)

7. Organ veya Organ Yerine Geçen Sözlerden Biriyle Kurulanlar

Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Kulak memesi (organ)
Göz bebeği (organ)
El bileği (organ)

8. Benzetme Yoluyla Kurulanlar

Benzetme yoluyla kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Aslan yürekli (benzetme)
Kedi gibi sessiz (benzetme)
Kaplan bakışlı (benzetme)

9. Zamanla İlgili Olanlar

Zamanla ilgili olan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Gün batımı (zaman)
Ay başı (zaman)
Sabah vakti (zaman)

10. Yol ve Ulaşım ile İlgili Olanlar

Yol ve ulaşım ile ilgili olan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Demir yolu (ulaşım)
Otobüs durağı (ulaşım)
Yaya geçidi (ulaşım)

11. Durum, Olgu ve Olay Bildiren Sözlerden Biriyle Kurulanlar

Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnekler:

Yangın alarmı (olay)
Deprem sigortası (olay)
Hastalık raporu (durum)

Türkçede birleşik kelimelerin yazımı, birleşme sırasında kelimelerde herhangi bir ses düşmesi veya türemesi olup olmamasına bağlıdır. Ses düşmesi veya türemesi yoksa birleşik kelimeler ayrı yazılır. Yukarıda belirtilen türlere göre birleşik kelimelerin doğru yazımını öğrenerek, yazım hatalarından kaçınabiliriz. Bu kurallar, dilin doğru ve etkili kullanımını sağlamak için önemlidir.