Argo ve Özellikleri
Argo, Fransızcadan dilimize geçmiş bir terim olup, belirli sosyal gruplar tarafından oluşturulan, günlük dilden farklı olan ve genellikle belirli bir grubun kendi iç iletişiminde kullandığı özel bir dildir. Bu dil, kullanılan kelimelere farklı anlamlar yüklenerek şekillendirilir ve adeta dilin içinde başka bir dil gibi işlev görür. Argo, birçok yönden kendine özgü özellikler taşır:
- Genellikle örtük bir yapıya sahiptir, yani sadece belirli bir topluluk içinde anlaşılabilir.
- Halk arasında “küfürlü ifadeler” olarak algılansa da, aslında argo terimler bu kadar sınırlı değildir.
- Argoda, dil bilgisi kuralları uygulanmaz ve bu nedenle yapısal kurallar açısından serbest bir kullanım söz konusudur.
- Argo kullanırken sıklıkla yabancı kökenli kelimelere başvurulur, bu da argo dilinin zenginliğini ve çeşitliliğini artırır.
- Mübalağa ve ölçüsüzlük argoda sıkça rastlanan kavramlardır; bu da argonun genellikle abartılı ve vurucu bir üsluba sahip olduğunu gösterir.
- Argoda kullanılan terimler, geniş bir kitle tarafından anlaşılmayabilir, bu da argo ifadelerin belirli bir grup için özel olduğunu belirtir.
Argo, tarihsel olarak İstanbul’un eski semtlerinde, özellikle Galata, Beyoğlu ve Tophane gibi eğlence bölgelerinde, göçmen topluluklar arasında, özellikle Roman ve çingene topluluklarında, ve futbol ile yer altı dünyasında yaygın olarak kullanılmıştır. Ayrıca dilenciler, cinsellik, denizcilik, göçmenler, yankesiciler, askerler, kumarbazlar, şoförler, sporcular, öğrenciler ve uyuşturucu kullanıcıları gibi çeşitli gruplar arasında da farklı argo çeşitleri gelişmiştir.
Argoya yönelik bazı bakış açıları:
- Külhanbeyi dili: Bu tür bir argo, genellikle köktenci bir ifade biçimi olarak görülür ve belirli bir sosyoekonomik grubun diline işaret eder.
- Saçmalama ve reziller dili: Argoda kullanılan bazı ifadeler, bu tür terimlerle ilişkilendirilir ve bu bağlamda argo, sıklıkla eleştirilen veya dışlanan bir dil olarak görülür.
Özetle, argo dilinin kendine özgü yapısı, dilin içinde özel bir yer edinmesini sağlar ve toplulukların kendi kimliklerini ve kültürel özelliklerini ifade etme biçimlerinden biri olarak önemli bir rol oynar.
Argo Kelime Örnekleri
Çakmak: sınıfta kalmak
Torpil: sınıfta kalmak
Aynasız: polis
Papel: kâğıt para
Mektep çocuğu: acemi
Arakçı: hırsız
Bal kabağı: beyinsiz
Afi: gösteriş
Armut: aşırı aptal
Anzarot: rakı
Arakçı: hırsız
Aynalı: yakışıklı
Bilezik: kelepçe
Beleş: emeksiz
Bıçkın: kabadayı
Cartayı çekmek: vefat etmek
Bitirmiş: açıkgöz
Camekan: gözlük
Cavlamak: ölmek
Cins: tuhaf
Çarık: para cüzdanı
Çekmek: içki içmek
Çuvallamak: başarısız olmak
Dam: hapishane
Deli: cezaevi
Dükkân: kumarhane
Enayi: avanak
Fino: esrar
Gaga: ağız
Gazlamak: kaçmak
Gerzek: aptal
Gıcır: yeni, yepyeni
Gır gır geçmek: alaya almak
Gümlemek: sınıfta kalmak
Hanım evladı: piç
İmam kayığı: tabut
İşini görmek: öldürmek
Kafayı çekmek: şarap içmek
Kafes: hapishane
Kandil: çok sarhoş
Kelek: aptal
Kemik atmak: susturmak
Keş: aptal
Küp: sarhoş
Mangiz: para
Nanay: yok
Ot: esrar
Pestil: hasta