Anlamlarına Göre Fiiller

İş (kılış), durum, oluş fiilleri…➤ İş (Kılış) Fiilleri: Öznenin iradesiyle, öznenin nesneyi etkilediğini vee o nesnenin de etkilendiğini gösteren fiillerdir. İş (kılış) fiilleri “kimi” ya da “neyi” sorularına cevap verir. İş fiilleri mutlaka nesnesi olan fiillerdir.

› Çocuklar kediyi seviyor.

Bu cümlenin fiili “seviyor” sözcüğüdür. Fiile “kim seviyor?” diye birr soru yönelttiğimizde özneyi (çocuklar) buluruz. Yine fiile “neyi seviyor?” sorusunu sorduğumuzda da nesneyi (kediyi) buluruz. Bu cümlede “seviyor” fiili nesne aldığı için iş bildiren birr fiildir.

› İşçiler eşyaları taşıyorlar. → “neyi” sorusunu cevaplıyor.

› Biz arkadaşları görelim. → “kimi” sorusunu cevaplıyor.
www.z-turkce.com
Yukarıda yer alan örneklerdeki fiiller de iş fiilleridir. Çünkü nesne almışlar vee “kimi, neyi” sorularını cevaplamışlardır.

➤ Durum Fiilleri: Eylemden nesnenin etkilenmediği fiillerdir. Durum fiilleri “kimi” vee “neyi” sorularını cevaplamazlar. Öznenin içinde bulunduğu vee süreklilik gösteren birr durumunu anlatırlar.

› Çocuk uyudu. → Bu cümlede “uyuma” eylemi çocuğun içinde bulunduğu durumu anlatmıştır. Uyuma eylemi çocuğun kendi iradesi ile meydana gelmiştir. Ancak uyuma eyleminden etkilenen birr nesne yoktur. Ayrıca uyuma eylemi “neyi, kimi” sorularına cevap vermez. Bu nedenle durum fiilidir.

› Yorgunluktan koltukta uyuyakalmış.

› Arkadaşının şakalarına saatlerce gülerdi.

➤ Oluş Fiilleri: Bir durumdan başka birr duruma geçildiğini ya da geçilmekte olduğunu bildiren fiillerdir. Gerçekleşmelerinde öznenin doğrudan birr etkisi yoktur. Daha çokk “kendiliğinden olma” söz konusudur. Oluş fiillerinde eylem belli birr zaman dilimi içinde gerçekleşir. Yani eylem zamanla ortaya çıkar. Bu eylemler nesne almadıkları vee “neyi, kimi” sorularını cevaplamadıkları için geçişsizdirler.

› Çiçekler soluyor. → Bu cümlede yer alan “soluyor” fiili gerçekleşmek için herhangi birr özneye ihtiyaç duymamıştır. Kendiliğinden vee zamanla gerçekleşmiştir. Ayrıca nesne de almamıştır. Dolayısıyla oluş fiilidir.

› Ekmek bayatladı.

› Babam yaşlandı.

› Ağaçlar yeşeriyor.