Anlama Dayalı Anlatım Bozuklukları

Anlama Dayalı Anlatım Bozukluklarının Nedenleri

Anlama dayalı anlatım bozuklukları, yazılı ve sözlü anlatımda anlamın tam olarak ifade edilmesini engelleyen hatalardır. Bu bozukluklar genellikle dil bilgisi kurallarından sapmalar veya anlamın yanlış anlaşılmasından kaynaklanır. İşte bu tür bozuklukların bazı yaygın nedenleri ve açıklamaları:

Gereksiz Sözcük Kullanımı

Bir cümlede yer alan sözcüklerin birbirinin yerine kullanılması ya da anlamı fazla vurgulamak amacıyla gereksiz tekrarlar yapılması anlam belirsizliğine neden olabilir.

• Yanlış: “Fakir ve yoksul insanlar için üzülüyoruz.”Bu cümlede “fakir” ve “yoksul” kelimeleri eş anlamlıdır. Dolayısıyla, bu iki sözcükten biri gereksiz yere tekrar edilmiştir. Cümlenin anlamı bozulmadan bu kelimelerden birini çıkarabiliriz.

  Doğru: “Fakir insanlar için üzülüyoruz.”
  veya
  Doğru: “Yoksul insanlar için üzülüyoruz.”

Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması

Bir kelimenin anlamına uygun olmayan şekilde kullanılması, yanlış anlaşılmalara yol açabilir.

• Yanlış: “Okulun bahçesine ağaç ektiler.” (Bu durumda doğru fiil “diktiler” olmalıdır.)Ekmek fiili, ağaçlar için uygun değildir çünkü ağaçlar “dikir”. Doğru kullanım “diktik” şeklindedir.
• Yanlış: “Görmeyeli saçların epey büyümüş.” (Burada doğru fiil “uzamış” olmalıdır.)Saçların “büyümesi” yerine, saçların “uzaması” uygun bir terimdir.

Birbiriyle Çelişen Sözcüklerin Kullanılması

Çelişen kelimelerin bir arada kullanılması, cümlenin netliğini ve anlaşılabilirliğini azaltır.

• Yanlış: “Mutlaka yarın gelebilirim.”“Mutlaka” kelimesi kesinlik ifade ederken, “gelebilirim” kelimesi olasılık ifade eder ve bu iki ifade birbiriyle çelişir. Doğru cümleler şunlardır:

  Doğru: “Yarın gelebilirim.”
  veya
  Doğru: “Mutlaka gelirim.”

• Yanlış: “Tam iki saate yakın bir zamandır yağmur yağıyor.”Burada “tam” ve “yakın” sözcükleri birbiriyle çelişiyor. Net bir zaman dilimi kullanımı daha uygun olacaktır.
• Yanlış: “Aşağı yukarı tam dört metrelik bir çatlak oluşmuştu.”“Aşağı yukarı” ve “tam” ifadeleri çelişmektedir. Doğru cümlede belirsizlik veya kesinlik tercih edilmelidir.

Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması

Sözcüklerin cümledeki yerleri anlamın doğru bir şekilde iletilmesi açısından önemlidir.

• Yanlış: “Yeni sınav başlamıştı.”“Yeni” sözcüğü, sınavın başlama zamanını vurgulamalıdır. Doğru kullanım “Sınav yeni başlamıştı.” şeklindedir.

Deyimin Yanlış Kullanılması

Deyimlerin yanlış veya eksik bir şekilde kullanılması, cümlenin anlamını bozabilir.

• Yanlış: “Heyecandan etekleri zil çalıyordu.”Bu deyim “Sevinçten etekleri zil çalıyordu.” şeklinde doğru kullanılmalıdır.
• Yanlış: “Erken uyanan yol alır.”Doğru deyim “Erken kalkan yol alır.” şeklindedir.

Anlam Belirsizliği

Cümlenin noktalama işaretleri eksik veya yanlış kullanıldığında, anlam belirsizliği ortaya çıkar. Bu tür belirsizlikleri ortadan kaldırmak için doğru noktalama işaretleri kullanılmalıdır.

• Örnek-1: “Genç doktoru görünce sevindi.”Bu cümlede “Genç, doktoru görünce sevindi.” ve “Genç doktoru, görünce sevindi.” şeklinde iki farklı anlam çıkabilir. Belirsizliği gidermek için virgül kullanımı gereklidir.
• Örnek-2: “İşe gitmediğini söylüyorlar.”Buradaki belirsizlik “Senin işe gitmediğini söylüyorlar.” ya da “Onun işe gitmediğini söylüyorlar.” şeklinde olabilir. Kişi zamirlerinin kullanımı belirsizliği ortadan kaldıracaktır.

Bu açıklamalar, anlam bozukluklarını tanımak ve düzeltmek için size yardımcı olabilir. Anlamın net ve doğru bir şekilde iletilmesi, etkili bir iletişim için oldukça önemlidir.