Aka Gündüz: Edebiyatın Çok Yönlü İsimlerinden Biri

Hayatı ve Eğitim Süreci

Aka Gündüz, asıl adıyla Enis Avni, 1886 yılında Selanik’te dünyaya geldi. Babası Binbaşı İbrahim Kadri Bey, onun eğitimi ve kişisel gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuştur. İlköğrenimine Serez ve Selanik’te başlayan Gündüz, orta öğrenimini ise Galatasaray Sultanisi‘nde tamamlamıştır. Eğitim hayatı boyunca çeşitli askeri okullarda eğitim almış; Edirne Askeri İdadisi ve Kuleli Askeri İdadisi gibi prestijli kurumlarda eğitim görmüştür. Ancak hastalığı nedeniyle askeri okulun ikinci sınıfında eğitimine devam edememiştir. Bu dönemde, sanata olan ilgisi ve yeteneği onu Paris’e götürmüş, burada Güzel Sanatlar Okulu ve Hukuk Fakültesi‘nde bir süre öğrenim görmüştür. Ne yazık ki, bu okulları da tamamlayamadan yurt dışından geri dönmek zorunda kalmıştır.

Aka Gündüz, 1910 yılında Selanik’te sürgüne gönderilmiştir. Bu dönemde 31 Mart Olayı‘nı bastırmak için kurulan Hareket Ordusu‘na gönüllü katılmış, İstanbul’a dönmüştür. Ancak işgal kuvvetleri tarafından Malta‘ya sürgün edilmiştir. Ankara hükümetinin girişimi ile yurda dönebilmiş ve 1932-1946 yılları arasında Ankara milletvekili olarak görev yapmıştır.

Yazın hayatına da oldukça genç yaşta başlamış, 1920 yılında Alay Dergisi‘ni çıkarmıştır. Bunun yanı sıra, Çocuk Bahçesi ve Genç Kalemler dergilerinde kaleme aldığı yazılarla dikkatleri üzerine çekmiştir. Aka Gündüz, ayrıca İleri ve Hâkimiyet-i Milliye gazetelerinde yazarlık yapmış ve Alay gazetesinin başyazarlığını üstlenmiştir. Evli ve bir çocuk babası olan Gündüz, 7 Kasım 1958’de Ankara’da hayata veda etmiştir.

Edebi Kişiliği ve Temaları

Aka Gündüz, Türk edebiyatında hikaye ve roman türlerinde eser veren bir yazar olarak öne çıkmaktadır. Edebiyat hayatına Servet-i Fünun akımının etkisiyle şiirler yazarak başlamış, daha sonra Genç Kalemler hareketiyle birlikte Yeni Türkçe akımına katılmıştır. Eserlerinde sıklıkla “Avni”, “Enis Safvet”, “Muallim” ve “Serkenkebin” gibi takma adlar kullanmıştır. Romanlarının konuları genellikle gerçek hayattan alınmış olup, karakterleri kendi çevresindeki insanlardan esinlenerek oluşturmuştur.

Eserlerinde Milli Mücadele, Atatürk ve Cumhuriyet gibi konular ön plandadır. Aka Gündüz, romanlarında ahlaksızlık, erdem ve toplum sorunları üzerine derinlemesine analizler yapmıştır. Özellikle öykülerinde savaş yıllarının insanların psikolojisi üzerindeki etkilerini ve Türklük şuurunu işlerken, çocuklara milliyetçilik ve kahramanlık duygularını aşılamak amacıyla milli hikayeler kaleme almıştır.

Aka Gündüz’ün eserlerinde mekân unsuru da önemlidir; İstanbul genellikle kötülüğün simgesi olarak, Anadolu ise iyiliğin ve temizliğin temsilcisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Romanlarında karakterler arasındaki iyilik ve kötülük ikiliği belirgin bir şekilde işlenirken, imparatorluktan ulusal devlete geçiş süreci de eserlerinde sıkça dile getirilmiştir. Özellikle Rumeli topraklarından ayrılmanın getirdiği ıstırap, yazarın eserlerinde yoğun bir şekilde yer almıştır.

Atatürk ile başlayan yenileşme süreci ve modern Türkiye’nin doğuşu ile sosyal değişimlerin edebiyata yansıması, Aka Gündüz’ün eserlerinin önemli bir yönünü oluşturur. Sanat kaygısı taşımadığı için eserlerinde topluma ders verme amacı güder; bu nedenle üslup açısından pek başarılı olduğu söylenemez. Kısa ve sade cümlelerle yazan Gündüz, mizahi öyküler de kaleme almıştır.

“Dikmen Yıldızı” romanı, Aka Gündüz’ün Kurtuluş Savaşı’nı ele alan önemli eserlerinden biridir. Bu romanda Yıldız karakteri üzerinden dönemin Ankara’sı ve Kurtuluş Savaşı, yüzeysel bir şekilde yansıtılmaktadır. Yazın hayatında Balzac, Zola, Byron, Musset, Maupassant, Moliere, Gorki, Tolstoy, Goethe ve Schiller gibi sanatçılardan etkilenmiştir. Roman türüyle tanınmasına rağmen, mizah, makale, fıkra, sohbet ve tiyatro gibi farklı türlerde de eserler kaleme almıştır.

Eserleri

Aka Gündüz’ün eserleri, çok çeşitli türleri kapsamakta olup, aşağıda yer alan tabloda bu eserlerin bazıları belirtilmiştir:

Sonuç

Aka Gündüz, Türk edebiyatında çok yönlü bir yazar olarak öne çıkmakta, eserlerinde toplumun sorunlarına ışık tutmaktadır. Eserlerinde duygu, düşünce ve ideallerin yanı sıra bireysel hikayelere yer vermiş, aynı zamanda milli değerleri öne çıkararak Türk milletinin ruhunu yansıtmıştır. Yazdığı eserler, hem edebi bir miras hem de Türk milletinin tarihi ve kültürel kimliğinin korunmasında önemli bir rol oynamıştır.

Google Arama Anahtar Kelimeleri

Aka Gündüz hayatı, Aka Gündüz kimdir, Aka Gündüz eserleri, Aka Gündüz romanları, Aka Gündüz anıları.