Çocukların Dil Gelişiminde Masal Tekerlemeleri ve Önemi

Masal Tekerlemeleri Örnekleri

Masallar, yüzyıllardır çocukların hayal gücünü besleyen, dil gelişimine katkıda bulunan ve kültürel değerleri aktaran önemli bir araçtır. Masal tekerlemeleri ise, masal anlatımının büyülü dünyasına giriş kapısı niteliğindedir ve çocukların dikkatini çekerek masalın atmosferine girmelerine yardımcı olur. Bu makalede, masal tekerlemelerinin tanımı, çeşitleri, özellikleri, çocuklar üzerindeki etkileri ve eğitimdeki rolü gibi konular ele alınacaktır.

Masal Tekerlemeleri Nedir?

Masal tekerlemeleri, masal anlatımının başında, ortasında veya sonunda kullanılan, ölçülü, kafiyeli ve ritmik söz öbekleridir. Bu tekerlemeler, genellikle soyut, fantastik ve absürt öğeler içerir ve belirli bir konuyu işleme amacı taşımaz. Masal tekerlemelerinin temel amacı, dinleyiciyi masala hazırlamak, dikkatini çekmek ve masalın büyülü atmosferine sokmaktır.

Masal Tekerlemelerinin Çeşitleri

Masal tekerlemeleri kullanım yerlerine göre üç ana kategoriye ayrılabilir:

• Masal Başlangıç Tekerlemeleri: Masalın başında kullanılan bu tekerlemeler, dinleyiciyi masal dünyasına davet eder ve olağanüstü olaylara hazırlar. En bilinen örnekleri şunlardır:
  • “Bir varmış bir yokmuş“
  • “Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde“
  • “Az gittim uz gittim, dere tepe düz gittim“
  • “Harda hurda, eşeği yedirdik kurda“
• Masal Ortası Tekerlemeleri: Masalın gelişme bölümünde kullanılan bu tekerlemeler, genellikle uzun yolculukları veya zaman atlamalarını kısaltmak için kullanılır. Örnekler:
  • “Az gittim uz gittim, dere tepe düz gittim, altı ay bir gün gittim, bir de baktım ki bir arpa boyu yol gitmişim.“
  • “Gittik gittik, gide gide gittik, göründü Çini maçin Padişahının bağları. Girdik birine…“
• Masal Sonu Tekerlemeleri: Masalın sonunda kullanılan bu tekerlemeler, masalın bittiğini ve gerçek dünyaya dönüldüğünü ifade eder. Örnekler:
  • “Gökten üç elma düştü; biri bana, biri dinleyenlere, diğeri de bütün iyi insanlara olsun.“
  • “Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine.“
  • “Onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine. Gökten üç elma düştü. Biri bu masalı düzene, biri anlatana, biri de dinleyene.“

Masal Tekerlemelerinin Özellikleri

Masal tekerlemeleri genellikle şu özelliklere sahiptir:

• Ritmik ve Kafiyeli: Tekerlemelerdeki ölçü, uyak ve ses tekrarları, onların akılda kalıcı olmasını ve kolayca söylenmesini sağlar.
• Fantastik ve Absürt: Masal tekerlemeleri, gerçek hayatta olması mümkün olmayan durumları ve olayları bir araya getirir, mantığa aykırı sonuçlar çıkarır. Bu sayede çocukların hayal gücünü ve yaratıcılığını besler.
• Geleneksel ve Kalıplaşmış: Birçok masal tekerlemesi nesilden nesile aktarılmış ve kalıplaşmış ifadeler haline gelmiştir. Bu, onların kültürel değerlerin aktarılmasında da önemli bir rol oynadığını gösterir.

Çocuklar Üzerindeki Etkileri

Masal tekerlemeleri, çocukların dil gelişimine ve bilişsel gelişimine birçok olumlu etki sağlar:

• Dil Gelişimini Destekler: Tekerlemelerdeki ritmik yapı, ses tekrarları ve kafiyeler, çocukların dil becerilerini geliştirir, kelime dağarcıklarını genişletir ve telaffuz yeteneklerini güçlendirir.
• Hayal Gücünü ve Yaratıcılığı Geliştirir: Masal tekerlemelerinin fantastik ve absürt öğeleri, çocukların hayal güçlerini kullanmalarını ve yeni dünyalar yaratmalarını teşvik eder.
• Dinleme Becerilerini Geliştirir: Tekerlemelerin ritmik ve eğlenceli yapısı, çocukların dikkatini çeker ve dinleme becerilerini geliştirir.
• Sosyal Gelişimi Destekler: Masal tekerlemeleri, genellikle grup halinde veya karşılıklı olarak söylenir. Bu, çocukların iletişim becerilerini, sıra bekleme ve paylaşma gibi sosyal becerilerini geliştirir.

Eğitimdeki Rolü

Masal tekerlemeleri, çocukların eğitiminde kullanılabilecek değerli bir araçtır:

• Dil ve Konuşma Gelişimi: Tekerlemeler, çocukların sesleri ve heceleri doğru bir şekilde telaffuz etmelerini, kelime dağarcıklarını genişletmelerini ve cümle kurma becerilerini geliştirmelerini sağlar.
• Okuma Yazmaya Hazırlık: Tekerlemelerdeki kafiyeler ve ses tekrarları, çocukların ses bilincini geliştirerek onları okuma yazmaya hazırlar.
• Yaratıcı Drama: Masal tekerlemeleri, yaratıcı drama etkinliklerinde kullanılarak çocukların hayal güçlerini kullanmalarını, bedenlerini ve seslerini ifade etmelerini sağlar.
• Eğlenceli Öğrenme Ortamı: Masal tekerlemeleri, derslere eğlenceli bir hava katarak çocukların öğrenmeye olan motivasyonunu artırır.

Özgün Masal Tekerlemeleri Yaratma

Geleneksel masal tekerlemelerinin yanı sıra, çocuklar için yeni ve özgün tekerlemeler de yaratılabilir. Bu tekerlemeler, çocukların güncel deneyimlerine ve ilgi alanlarına hitap edebilir. Örneğin, teknolojiyle ilgili bir masal tekerlemesi şöyle olabilir:

“Bir varmış bir yokmuş, internette dev gezinmiş, tıklamış tıklamış, oyun aramış, sonra kalkıp dışarı çıkmış!”

 

Masal tekerlemeleri, çocukların dil, bilişsel ve sosyal gelişimine önemli katkılar sağlayan, eğlenceli ve öğretici bir araçtır. Eğitimciler ve ebeveynler, masal tekerlemelerini çocukların eğitiminde aktif olarak kullanarak onların hayal gücünü, dil becerilerini ve yaratıcılıklarını besleyebilirler.

 

Masal Tekerlemeleri: Büyülü Dünyalara Açılan Sihirli Kapılar

Giriş

Masal tekerlemeleri, çocukluğumuzdan beri aşina olduğumuz, masalları daha da eğlenceli ve akılda kalıcı kılan sihirli sözlerdir. Bu tekerlemeler, masal anlatıcısının kullandığı özel bir dilin parçasıdır ve çocukların hayal dünyasını zenginleştirerek dil gelişimine katkıda bulunur. Masal tekerlemeleri sadece eğlenceli söz öbekleri değil, aynı zamanda kültürel mirasımızın önemli bir parçasıdır.

Bu makalede, masal tekerlemelerinin ne olduğunu, çeşitlerini, özelliklerini ve çocuklar üzerindeki etkilerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Ayrıca, eğitimde masal tekerlemelerinin nasıl kullanılabileceğine ve özgün masal tekerlemeleri nasıl yaratılabileceğine dair ipuçları paylaşacağız.

Masal Tekerlemeleri Nedir?

Masal tekerlemeleri, masal anlatımına renk katan, ritmik ve kafiyeli söz öbekleridir. Genellikle masalın başında, ortasında veya sonunda kullanılırlar ve dinleyicinin dikkatini çekerek masalın atmosferine girmesini sağlarlar. Tekerlemeler, masal anlatımının bir parçası olmakla birlikte, genellikle masalın konusuyla doğrudan ilgili değildirler.

Masal Tekerlemelerinin en önemli özelliği, çocukların ilgisini çeken fantastik ve absürt unsurlar içermeleridir. Bu unsurlar, çocukların hayal gücünü harekete geçirir ve onları masal dünyasına çeker. Örneğin, “Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer tellal iken, pireler berber iken…” tekerlemesinde develerin tellal, pirelerin berber olması gerçek hayatta mümkün olmayan durumları ifade eder.

Masal Tekerlemelerinin Çeşitleri

Masal tekerlemeleri, kullanım yerlerine göre üç ana gruba ayrılır:

• Masal Başlangıç Tekerlemeleri: Bu tekerlemeler, masal anlatıcısının masala başlarken kullandığı ve dinleyiciyi masal dünyasına davet eden tekerlemelerdir. En bilinen örnekleri şunlardır:
  • “Bir varmış bir yokmuş”
  • “Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde”
  • “Az gittim uz gittim, dere tepe düz gittim”
  • “Masal masal mat atar, iki tilki ot satar.”
  • “Harda hurda, eşeği yedirdik kurda”
• Masal Ortası Tekerlemeleri: Bu tekerlemeler, masalın gelişme bölümünde kullanılan ve genellikle uzun yolculukları ya da zaman atlamalarını kısaltmak için kullanılan tekerlemelerdir. Örnekler:
  • “Az gittim uz gittim, dere tepe düz gittim, altı ay bir gün gittim, bir de baktım ki bir arpa boyu yol gitmişim”
  • “Gittik gittik, gide gide gittik, göründü Çini maçin Padişahının bağları. Girdik birine…”
• Masal Sonu Tekerlemeleri: Masalın sonunda kullanılan ve masalın bittiğini, gerçek dünyaya dönüldüğünü ifade eden tekerlemelerdir. Örnekler:
  • “Gökten üç elma düştü; biri bana, biri dinleyenlere, diğeri de bütün iyi insanlara olsun”
  • “Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine”
  • “Onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine. Gökten üç elma düştü. Biri bu masalı düzene, biri anlatana, biri de dinleyene.”

Masal Tekerlemelerinin Özellikleri

Masal tekerlemelerinin bazı ortak özellikleri vardır:

• Ritmik ve Kafiyeli: Masal tekerlemeleri, belirli bir ölçü ve uyak düzenine sahiptir. Bu özellik, tekerlemelerin akılda kalıcı olmasını ve kolayca söylenmesini sağlar.
• Fantastik ve Absürt: Masal tekerlemeleri, gerçek hayatta olması mümkün olmayan durumları ve olayları bir araya getirir. Bu sayede çocukların hayal gücünü ve yaratıcılıklarını besler.
• Geleneksel ve Kalıplaşmış: Birçok masal tekerlemesi, nesilden nesile aktarılmış ve kalıplaşmış ifadeler haline gelmiştir. Bu, onların kültürel değerlerin aktarılmasında da önemli bir rol oynadığını gösterir.
• Tekrarlar İçerir: Masal tekerlemelerinde sıklıkla aynı sözcüklerin veya sözcük gruplarının tekrar edildiği görülür. Bu tekrarlar, tekerlemenin akılda kalıcılığını artırır ve çocukların dil gelişimine katkıda bulunur.

Çocuklar Üzerindeki Etkileri

Masal tekerlemeleri, çocukların gelişiminde önemli bir rol oynar:

• Dil Gelişimini Destekler: Tekerlemelerdeki ritmik yapı, ses tekrarları ve kafiyeler, çocukların dil becerilerini geliştirir, kelime dağarcığını genişletir ve telaffuz yeteneğini güçlendirir.
• Hayal Gücünü ve Yaratıcılığı Geliştirir: Masal tekerlemelerinin fantastik ve absürt öğeleri, çocukların hayal güçlerini kullanmalarını ve yeni dünyalar yaratmalarını teşvik eder.
• Dinleme Becerisini Geliştirir: Tekerlemelerin ritmik ve eğlenceli yapısı, çocukların dikkatini çeker ve dinleme becerilerini geliştirir.
• Sosyal Gelişimi Destekler: Masal tekerlemeleri, genellikle grup halinde veya karşılıklı olarak söylenir. Bu, çocukların iletişim becerilerini, sıra bekleme ve paylaşma gibi sosyal becerilerini geliştirir.
• Ritim Duygusunu Geliştirir: Masal tekerlemeleri, çocukların ritim duygusunu geliştirmelerine yardımcı olur.

Eğitimde Masal Tekerlemeleri

Masal tekerlemeleri, eğitimde kullanılabilecek değerli bir araçtır:

• Dil ve Konuşma Gelişimi: Tekerlemeler, çocukların sesleri ve heceleri doğru bir şekilde telaffuz etmelerini, kelime dağarcığını genişletmelerini ve cümle kurma becerilerini geliştirmelerini sağlar.
• Okuma Yazmaya Hazırlık: Tekerlemelerdeki kafiyeler ve ses tekrarları, çocukların ses bilincini geliştirerek onları okuma yazmaya hazırlar.
• Yaratıcı Drama: Masal tekerlemeleri, yaratıcı drama etkinliklerinde kullanılarak çocukların hayal güçlerini kullanmalarını, bedenlerini ve seslerini ifade etmelerini sağlar.
• Eğlenceli Öğrenme Ortamı: Masal tekerlemeleri, derslere eğlenceli bir hava katarak çocukların öğrenmeye olan motivasyonunu artırır.

Özgün Masal Tekerlemeleri Yaratma

Geleneksel masal tekerlemelerinin yanı sıra, çocuklar için yeni ve özgün tekerlemeler de yaratılabilir. Bu tekerlemeler, çocukların güncel deneyimlerine ve ilgi alanlarına hitap edebilir. Örneğin, teknolojiyle ilgili bir masal tekerlemesi şöyle olabilir:

“Bir varmış bir yokmuş, internette dev gezinmiş, tıklamış tıklamış, oyun aramış, sonra kalkıp dışarı çıkmış!”

Sonuç

Masal tekerlemeleri, çocukların dil, bilişsel ve sosyal gelişimine önemli katkılar sağlayan, eğlenceli ve öğretici bir araçtır. Eğitimciler ve ebeveynler, masal tekerlemelerini çocukların eğitiminde aktif olarak kullanarak onların hayal gücünü, dil becerilerini ve yaratıcılıklarını besleyebilirler.

Masal Tekerlemeleri Örnekleri

Aşağıda, kaynaklarda bulunan bazı masal tekerlemesi örnekleri verilmiştir:

Başlangıç Tekerlemeleri:

• Bir varmış, bir yokmuş.
• Allah’ın kulu çok imiş.
• Çok söylenmesi günahmış.
• Az gittim uz gittim.
• Dere tepe düz gittim.
• Çayır çimen geçerek.
• Lale sümbül biçerek.
• Soğuk sular içerek.
• Altı ayla bir güzde.
• Bir arpa boyu yol gittim.
• Bir varmış bir yokmuş.
• Masalın yalanı mı olurmuş.
• O yalan bu yalan.
• Fili yuttu bir yılan.
• Bir varmış bir yokmuş.
• Var varanın söz sürenin.
• Destursuz bağa girenin.
• Habersiz bal yiyenin.
• Evvel zaman içinde.
• Kalbur saman içinde.
• Cinler cirit oynarken.
• Eski hamam içinde.
• Dırıldı mırıldı.
• Raftan fincan düştü.
• Masal masal maniki.
• Yolda saydım on iki.
• On ikinin yarısı.
• Tilki çakal karısı.
• Masal masal martladı.
• İki fare atladı.
• Kurbağa kanatlandı.
• Tos vurdu bardağa.
• Çocuk çıktı çardağa.
• Masal masal maniki.
• Kuyruğu var on iki.
• Kuyruğunda beni var.
• Kulağında çanı var.
• Masal masal matatar.
• Dil okur, damak tadar.
• Var varanın, sür sürenin.
• Destursuz bağa girenin hali budur!
• Zaman zaman içinde, kalbur saman içinde…
• Deve tellâl iken.
• Horoz şahna iken.
• Serçe berber iken.
• Ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken…
• Hamamcının tası yok.
• Külhancının baltası yok.
• Çarşıda bir adam gezer.
• Peştemalının ortası yok.
• Bir varmış, bir yokmuş.
• Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, kalbur saman içinde, develer top oynarken, eski hamam içinde… develer tellal iken, pireler berber iken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken, anam düştü beşikten, babam düştü eşikten. Biri kaptı maşayı, dolandım dört köşeyi. Orada ne var dediler, bir köy kurmuş keçiler, kurt köye muhtar olmuş, elini veren kolunu almış, diken verenin gülünü almış, damla verenin selini almış, kovan kovan balını almış. Bir kurtmuş ki sormayın. Talkım vermiş ele, salkımı almış ele, ilk lokmayı aşırmış, ikincisinde çomar. Karşısına dikilmiş, kapanmış mı kapılar. Kapıyı bırakıp, sapı yutmuş, balı bırakmış, hapı yutmuş.

Orta Tekerlemeleri:

• A kara kuyu, kara kuyu, bir değirmen verdin ama, hani ya bunun suyu? Derken …

Son Tekerlemeleri:

• Kırk gün kırk gece düğünden sonra muratlarına ererler.
• Ben de oradayım, hepsinin sizlere selamı var.

Bu örnekler, masal tekerlemelerinin çeşitliliğini ve zenginliğini göstermektedir. Her tekerleme, kendi içinde bir anlam ve güzellik barındırır.