İşte her bir sorunun doğru cevabının açıklaması:
1. Soru: Yüklem belirtili isim tamlamasından oluşmuş olmalıdır. Seçenekler arasından yalnızca E şıkkındaki “Okulumuzun en çalışkan öğrencisidir.” cümlesinde yüklem “okulumuzun en çalışkan öğrencisi” şeklinde belirtili isim tamlamasından oluşmuştur.
Doğru Cevap: E
2. Soru: Seçenekler arasında yanlışı bulmamız gerekiyor. Yanlış bilgi E şıkkında verilmiştir. “mi” soru edatının oluşturduğu soru cümlelerinde “mi”den sonra gelen öğeye soru yöneltilmez; soru cümlelerinde “mi” yüklemden sonra gelerek cümlenin anlamını ve yapısını değiştirir.
Doğru Cevap: E
3. Soru: Soru sözcüğünün ek fiil alarak yüklem olması isteniyor. Bu yalnızca D şıkkındaki “Orada sizin bahsettiğiniz çalışan kimdi?” cümlesinde gerçekleşmiştir. Burada “kim” sözcüğü ek fiil alarak yüklem olmuştur.
Doğru Cevap: D
4. Soru: Birden fazla zarf tümleci içeren cümleyi bulmamız gerekiyor. B şıkkında “yarın öğleden sonra” ve “bizim evimize” ifadeleri birer zarf tümlecidir. Dolayısıyla B şıkkında birden fazla zarf tümleci bulunmaktadır.
Doğru Cevap: B
5. Soru: Dolaylı tümleç açıklamasıyla birlikte verilmiş olmalıdır. B şıkkında “Evine, huzur bulduğu yere, bir an önce ulaşmak istiyordu.” ifadesinde “evine” dolaylı tümleçtir ve hemen ardından açıklaması “huzur bulduğu yere” gelmektedir.
Doğru Cevap: B
6. Soru: Cümlenin öğe sıralanışı sorulmaktadır. “Kaptanın ustalığı deniz durgunken anlaşılmaz.” cümlesinin öğe sıralanışı Özne – Zarf Tümleci – Yüklem şeklindedir. Bu yapıya D şıkkındaki “Hiç kimse alın teri dökmeden mutlu olamamıştır.” cümlesi uymaktadır.
Doğru Cevap: D
7. Soru: Sıfat tamlaması belirtisiz nesne görevinde kullanılmalıdır. C şıkkında “bir hafta boyunca birlikte yeşil çimenlerde halay çektiler” cümlesindeki “yeşil çimenlerde” ifadesi sıfat tamlamasıdır ve belirtisiz nesne görevindedir.
Doğru Cevap: C
8. Soru: Öğe sıralaması istenmektedir. “Hiç kimse başarı merdivenine elleri cebinde tırmanmamıştır.” cümlesinin öğeleri Özne – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Yüklem sıralamasındadır. Bu yapıya C şıkkı uymaktadır.
Doğru Cevap: C
9. Soru: Sıralı cümlelerde yüklem ortak kullanılabilir. C şıkkındaki “İnsanlara derdini anlatır, güvenirdi.” cümlesinde yüklem “güvenir” fiili her iki cümle için de ortak kullanılmıştır.
Doğru Cevap: C
10. Soru: Birden fazla belirtili nesne bulunmalıdır. E şıkkındaki “Evimizi, okulumuzu kirletmemeliyiz.” cümlesinde “evimizi” ve “okulumuzu” belirtili nesne olarak kullanılmıştır.
Doğru Cevap: E
11. Soru: Özne açıklamasıyla birlikte verilmiş olmalıdır. D şıkkındaki “Annesi, en sevdiği kişi, gelmişti.” cümlesinde “annesi” özne olup, “en sevdiği kişi” ile açıklama yapılmıştır.
Doğru Cevap: D
12. Soru: Cümlenin yüklemi istenmektedir. “Evimizin en neşeli en çalışkan ferdiydi.” cümlesinde yüklem “ferdiydi”dir.
Doğru Cevap: A
13. Soru: Cümlenin öğe sıralanması sorulmaktadır. “Affetmek ve unutmak iyi insanların intikamıdır!” cümlesinde öğeler Belirtisiz Nesne – Özne – Yüklem şeklindedir.
Doğru Cevap: A
14. Soru: Belirtisiz isim tamlaması özne görevinde olmalıdır. B şıkkındaki “Vatan savunması her kişinin en asli görevidir.” cümlesinde “vatan savunması” belirtisiz isim tamlamasıdır ve özne görevindedir.
Doğru Cevap: B
15. Soru: Öğelere ayırmada yanlışlık yapılmış olmalıdır. A şıkkındaki “Camdan evlerde oturanlar / başkalarına / taş / atmamalıdırlar.” ifadesinde “Camdan evlerde oturanlar” ögeleri yanlış bölünmüştür, çünkü bu yapı bölünmeden tek bir öge olarak değerlendirilmelidir.
Doğru Cevap: A
16. Soru: Cümlenin öğe sıralanması sorulmaktadır. “Sanat, özgürlük tarafından emzirildikçe büyür.” cümlesinde öğeler Özne – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Yüklem sıralanışındadır. Bu yapıya A şıkkı uymaktadır.
Doğru Cevap: A
17. Soru: Belirtili nesne sıfat tamlamasından oluşmuş olmalıdır. B şıkkındaki “Mehmet Ali, güzel elbisesini amcasının evinde unutmuştu.” cümlesinde belirtili nesne olan “güzel elbisesini” bir sıfat tamlamasıdır.
Doğru Cevap: B
18. Soru: Öğe sıralaması sorulmaktadır. “Adalet, evrenin ruhudur.” cümlesindeki öğe sıralaması E şıkkındaki cümlede yoktur.
Doğru Cevap: E
19. Soru: Yüklem fiilimsi olmalıdır. D şıkkındaki “En güzel şey dinlenmektir.” cümlesinde yüklem olan “dinlenmektir” bir isim-fiilden (fiilimsi) oluşmaktadır.
Doğru Cevap: D
20. Soru: Gizli öznenin olmadığı cümleyi bulmamız gerekiyor. E şıkkındaki “Benim sadık yârim kara topraktır.” cümlesinde gizli özne bulunmamaktadır.
Doğru Cevap: E
Cümlenin Öğeleri Testleri
Cümlenin öğeleri testi, dil bilgisi ve cümle yapısını anlamak amacıyla kullanılan önemli bir değerlendirme aracıdır. Bu test, öğrencilerin cümledeki özne, yüklem, nesne, dolaylı tümleç gibi temel bileşenleri tanıma ve ayırt etme becerilerini ölçer. Cümlelerin öğelerini belirlemek, dilin yapısal özelliklerini anlamak için kritik bir adımdır ve bu beceri, yazılı ve sözlü iletişimde etkin bir şekilde kendini ifade edebilmenin temelini oluşturur.
Bu test, hem öğrencilerin dil bilgisi konusundaki bilgilerini pekiştirmelerine yardımcı olur hem de öğretmenlerin öğrencilerin anlama düzeylerini değerlendirmelerine olanak tanır. Cümlenin öğeleri testi, genellikle çeşitli örnek cümlelerin verilmesiyle uygulanır ve öğrencilerin bu cümlelerdeki öğeleri doğru bir şekilde tanımlamaları beklenir.
Sonuç olarak, cümlenin öğeleri testi, dil bilgisi eğitiminde önemli bir yere sahiptir ve dilin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlar.
1-Yüklem; isim, isim soylu sözcükler, fiilimsiler, isim ve sıfat tamlamaları ya da birleşik fiiller ile oluşabilir.
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yüklem belirtili bir isim tamlamasından oluşmaktadır?
A) Okula yeni katılan öğrenci sınıf başkanıydı.
B) Sevginin büyüttüğü kalbi kimse yıkamaz.
C) En son baktıkları ev oldukça şık bir evdi.
D) Arkadaşları bu konuda onun fikrini yokluyordu.
E) Okulumuzun en başarılı öğrencisidir.
- Cümlenin öğeleri ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Öğeleri ayırırken tamlamalar, ikilemeler, deyimler, kelime grupları ve birleşik fiiller bölünmez.
B) Öğeler belirlenirken sadece yükleme soru sorulur, diğer öğelere soru yöneltilmez.
C) Hitaplar, ünlemler ve bağlaçlar cümlenin öğesi sayılmaz; cümle dışı unsur olarak kabul edilirler.
D) Öğelerin sözcük sayısı önemli değildir; bir sözcükten de birden fazla sözcükten de öğe oluşabilir.
E) “mi” soru edatının olduğu cümlelerde, “mi”den sonra gelen öğeye soru sorulmaz.
- Soru sözcükleri de ek fiil alarak yüklem olabilir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir soru sözcüğü ek fiil alarak yüklem görevindedir?
A) Neden gelmediniz dün akşam buluşmaya?
B) Kim bu kararı aldı, söyle kim?
C) Niçin bülbül sessiz ağlar dağlar?
D) Oradaki görevli kimdi?
E) Bunları yazdınız mı not defterinize?
- Bir cümlede aynı türde ya da farklı türde birden fazla zarf tümleci bulunabilir.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde birden fazla zarf tümleci yer almaktadır?
A) İstese de gitmedi okula.
B) Yarın sabah bizim eve gelecekler.
C) Burada uzun süredir yaşıyoruz.
D) Her geçen gün gerçeği daha iyi anlayacağız.
E) Mehmet Ali dün eve arkadaşlarıyla geldi.
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç açıklamasıyla birlikte verilmiştir?
A) Fatih’in babası, okulunu, en çok sevdiği yerleri, bir türlü unutamıyordu.
B) Evine, huzur bulduğu o yere, bir an önce gitmek istiyordu.
C) Mahallede en sevilen kişi, Mehmet, vefat etmişti.
D) Bahçemizin gülleri solmaya başlamıştı.
E) Ali, kitap okumaya başladığı zaman başka hiçbir şeye dikkatini vermiyordu.
- “Kaptanın ustalığı deniz durgunken anlaşılmaz.”
Yukarıdaki cümlenin öğe sıralanışı aşağıdakilerden hangisiyle aynıdır?
A) Güneşe dönen insan, karanlığı görmez.
B) Mutluluğu paylaşmanın tek yolu onu paylaşmaktır.
C) Mutluluğun kıymetini onu kaybedince anlarız.
D) Kimse emek vermeden başarıya ulaşamaz.
E) Kötümserlik, en tehlikeli hastalıktır.
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir sıfat tamlaması belirtisiz nesne görevinde kullanılmıştır?
A) Onun yeni aldığı mavi elbise ona yakışmıştı.
B) Metin dün akşam koyu renk bir gömlek giymişti.
C) Bir hafta boyunca yeşil çayırlarda koşmuşlardı.
D) Her sabah bir ceylan su içmek için göle iner.
E) Güzel bir elbise almak için para biriktiriyordu.
- “Hiç kimse başarı basamaklarına elleri cebinde tırmanmamıştır.”
Yukarıdaki cümlenin öğe sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) Özne – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Yüklem
B) Belirtisiz Nesne – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Yüklem
C) Özne – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Yüklem
D) Özne – Zarf Tümleci – Dolaylı Tümleç – Yüklem
E) Özne – Zarf Tümleci – Zarf Tümleci – Yüklem
- Sıralı cümlelerde yüklem ortak kullanılabilir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu duruma örnek verilmiştir?
A) Sabahleyin Ali Ankara’ya, Mehmet İstanbul’a gitti.
B) Yetimleri her zaman korumalı, onları unutmamalıyız.
C) İnsanlara güvenini anlatır, onlarla dertleşirdi.
D) Metin eve geç geldi, evde kimseyi bulamadı.
E) Sevgiyi yüceltmeli, topluma yaymalıyız.
- Bir cümlede birden fazla belirtili nesne olabilir. Belirtili ve belirtisiz nesneler aynı cümlede yer almaz.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla belirtili nesne vardır?
A) Bütün çiçeklere, rengarenk güllere hayrandı.
B) Herkesi, çınar ağacının altında toplayacaktı.
C) Kırmızı çiçeği eline aldı, uzun süre kokladı.
D) Evine, okuluna oldukça sadıktı.
E) Evimizi, bahçemizi kirletmemeliyiz.
- Açıklamasıyla birlikte verilen özneye açıklamalı özne denir.
Bu bilgiye göre aşağıdaki öznelerden hangisi açıklamasıyla birlikte verilmiştir?
A) Her açılan çiçek bir gün solacaktır.
B) Babası, onu kimseye muhtaç etmemişti.
C) Okul çalışanları hep birlikte gittiler.
D) Annesi, en sevdiği kişi, eve gelmişti.
E) En güzel çiçek, henüz açmamış olanıdır.
- “Evimizin en neşeli ve en çalışkan ferdiydi.”
Yukarıdaki cümlenin yüklemi aşağıdakilerden hangisidir?
A) ferdiydi.
B) çalışkan ferdiydi.
C) en çalışkan ferdiydi.
D) en neşeli ve en çalışkan ferdiydi.
E) Evimizin en neşeli ve en çalışkan ferdiydi.
- “Affetmek ve unutmak iyi insanların intikamıdır.”
Yukarıdaki cümlenin öğe sıralaması hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Belirtisiz Nesne – Özne – Yüklem
B) Özne – Belirtili Nesne – Yüklem
C) Özne – Yüklem
D) Özne – Belirtisiz Nesne – Yüklem
E) Özne – Zarf Tümleci – Yüklem
- İsim, isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, adlaşmış sıfat, zamir, ikilemeler, bağlaç öbeği, isim-fiil ve sıfat-fiiller özne görevinde kullanılabilir.
Bu bilgiye göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde özne bir belirtisiz isim tamlamasından oluşmuştur?
A) İnsanın dostu yoktur, mutluluğun dostu vardır.
B) Vatan savunması herkesin en temel görevidir.
C) Felaketler karşısında dimdik duran insan cesurdur.
D) İşin zor kısmı, insan olmak değil insan kalmaktır.
E) Her şeyin başlangıcı, küçüktür.
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öğelere ayırmada bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Camdan evlerde oturanlar / başkalarına / taş / atmamalıdırlar.
B) Başarı / cesaretin evladıdır.
C) Bilimsiz şiir / temelsiz duvara / benzer.
D) Eğri cetvelden / doğru çizgi / çıkmaz.
E) Eğitim / öğrencilere / saygıyla / başlar.
- “Sanat, özgürlük tarafından beslendikçe büyür.”
Yukarıdaki cümlenin öğe sıralaması hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Özne – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Yüklem
B) Özne – Yüklem
C) Özne – Belirtisiz Nesne – Yüklem
D) Özne – Zarf Tümleci – Yüklem
E) Özne – Dolaylı Tümleç – Yüklem
- Belirtili nesne; isim, sıfat, zamir, kelime grubu, isim tamlaması, sıfat tamlaması, fiilimsi gibi isim veya isim soylu sözcüklerden oluşabilir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili nesne bir sıfat tamlamasından oluşmuştur?
A) Her çalışkan öğrenci ülkemiz için bir umuttur.
B) Mehmet Ali, güzel elbisesini amcasının evinde unutmuştu.
C) Kırmızı ceketli adam, aceleyle bir şeyler arıyordu.
D) Köydeki en güzel mevsim bahardır.
E) O, arkadaşına beyaz bir elbise hediye etti.
- “Adalet, evrenin ruhudur.”
Yukarıdaki cümlenin öğe sıralaması aşağıdaki cümlelerin hangisinde yoktur?
A) Adalet, toplumun kutsal bağıdır.
B) Aşk, duyguların şiiridir.
C) Başarı, cesaretin evladıdır.
D) Felaket, dost sayısını azaltır.
E) Cennet, annelerin ayaklarının altındadır.
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem bir fiilimsiyle oluşmuştur?
A) İnsanlık tarihi boyunca bu kadar vicdansız bir öğrenci görmedim.
B) Valilik, en başarılı öğrencileri ödüllendirdi.
C) Her sabah aynı yoldan okula gitmekteydi.
D) En güzel şey dinlenmektir.
E) Her bakan görmez.
- Cümlede açıkça belirtilmeyen, ancak şahıs ekleri yardımıyla anlaşılan özneye gizli özne denir. Bu özne aynı zamanda kişi zamiriyle ifade edilir.
Yukarıdaki açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “gizli özne” yoktur?
A) Bütün dünyaya insanlık dersi vermeye çalıştı.
B) Gözüm gibi baktım sana yıllarca.
C) Ona bize gelmesini söylemelisin bu akşam.
D) Dost dost diye nicesine sarıldım.
E) Benim sadık yârim kara topraktır.