Necip Fazıl Kısakürek: Şair, Yazar ve Düşünce Adamı

Necip Fazıl Kısakürek, 26 Mayıs 1904’te İstanbul’da Maraş kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailenin tek evladı olan Necip Fazıl’a doğduğunda Ahmet Necip ismi verildi.

Eğitim Hayatı

Necip Fazıl, öğrenim hayatına Fransız Papaz Okulu, Amerikan Koleji ve Rehber-i İttihad gibi okullarda başladı. İlkokulu Heybeliada Nümune Mektebi‘nde tamamladıktan sonra ortaokulu Bahriye Mektebi‘nde bitirdi. Burada şiire olan ilgisi gelişti ve bu dönemde adı Ahmet Necip’ten Necip Fazıl‘a dönüştü.

1922’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü‘nde yükseköğrenimine başlayan Necip Fazıl, Ahmet Haşim, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Faruk Nafiz, Ahmet Kutsi Tecer gibi dönemin önemli edebiyatçılarıyla tanışma fırsatı buldu. İlk şiirleri Yakup Kadri’nin çıkardığı “Yeni Mecmua” dergisinde yayımlandı. 1925’te Milli Eğitim Bakanlığı bursu ile Paris’e gönderilen Kısakürek, Sorbonne Üniversitesi Felsefe Bölümü‘nde eğitim aldı. Ancak burada düzensiz bir yaşam tarzı benimsediği için eğitiminde başarısız oldu.

Sanat ve Düşünce Hayatında Dönüm Noktası

Paris’ten döndükten sonra İstanbul’da yaşamına devam eden Necip Fazıl, ilk şiir kitabı Örümcek Ağı‘nı 1925’te yayımladı. Ardından çeşitli bankalarda çalışmaya başladı. 1928’de ikinci şiir kitabı olan Kaldırımlar ile ün kazandı. Ben ve Ötesi adlı şiir kitabı ile şöhreti daha da arttı.

1934 yılı, Necip Fazıl’ın hayatında büyük bir kırılma noktası oldu. Bu dönemde Nakşi şeyhlerinden Abdülhakim Arvasi ile tanıştı. Bu tanışıklık, Kısakürek’in fikir dünyasında köklü bir dönüşümü beraberinde getirdi ve eserlerinde tasavvufi izler görünmeye başladı. Bu dönemde yazdığı ilk eseri Tohum adlı tiyatro eseri oldu. 1936’da Ağaç Mecmuası‘nı çıkardı ve 1937’de Bir Adam Yaratmak adlı oyununu tamamladı.

Siyasi ve Edebi Tavrı

1939’da yazdığı Çile şiiri, onun edebi yolculuğunda önemli bir yer tutar. 1942’de askerlik yapmak üzere Erzurum’a gönderildi ve burada yazdığı siyasi bir makale yüzünden hapse mahkûm oldu. 1943’te Büyük Doğu dergisini yayımlamaya başladı ve bu dergi üzerinden modernleşme karşıtı fikirlerini açıkladı. Dergi birkaç kez kapatılmasına rağmen Kısakürek, fikirlerini savunmaya devam etti. 1949’da Büyük Doğu Cemiyeti‘ni kurdu ancak bu hareket nedeniyle eşiyle birlikte tutuklandı. Demokrat Parti’nin iktidara gelmesiyle birlikte çıkan af yasasıyla serbest bırakıldı.

Son Yılları ve Vefatı

Necip Fazıl, 1960 askeri darbesinden sonra çeşitli suçlamalarla yargılandı ve kısa bir süre hapis yattı. Çeşitli gazetelerde yazmaya devam eden Kısakürek, 1983 yılında İstanbul’da hayatını kaybetti ve Eyüp Sultan Mezarlığı‘na defnedildi.

Edebi Kimliği

Necip Fazıl Kısakürek, Cumhuriyet Dönemi‘nde “öz şiir” anlayışını benimseyen önemli şairlerden biridir. Hayatı ve sanatı, 1934’ten önce ve sonra olmak üzere iki ayrı dönem olarak incelenir. 1934 öncesinde bohem bir yaşam süren şair, Abdülhakim Arvasi ile tanıştıktan sonra tasavvufi temalara yönelmiştir. Bu tanışıklık, Necip Fazıl’ın düşünce yapısında derin bir değişim yaratmış ve eserlerinde dini ve mistik öğeler öne çıkmaya başlamıştır.

Şiir ve Tiyatroya Katkıları

Necip Fazıl Kısakürek, Cumhuriyet Dönemi‘nin önde gelen şairlerinden biri olup, aynı zamanda tiyatro oyunlarıyla da adından söz ettirmiştir. Kaldırımlar şiiri ile tanınan şair, uzun yıllar boyunca “Kaldırımlar Şairi” olarak anılmış, daha sonra ise “Üstat” unvanını almıştır. Şiirlerinde bireysel ve toplumsal temaları başarıyla işlemiş, sanatı toplum için bir araç olarak görmüştür. Ölüm, yalnızlık, korku, iç çatışmalar, ruh ve madde meseleleri gibi temalar eserlerinde sıklıkla işlenmiştir.

 

Mistik ve Metafizik Anlayışı

Necip Fazıl, modern Türk şiirine mistik ve metafizik bir boyut kazandıran önemli şairlerdendir. Eserlerinde bireyin iç dünyasına yönelik gizli duyguları, insanın evrendeki yeri ve Allah’a karşı duyduğu korku gibi temaları işler. Ölümü bir kavuşma ve özlem olarak gören Necip Fazıl, bu konuyu eserlerinde sıkça ele almış ve ölüm arzusunu dile getirmiştir.

Fransız sembolist şairlerden etkilenen Necip Fazıl, halk şiirinden aldığı biçimsel özellikleri Batılı bir tarzda işleyerek, modern Türk edebiyatına özgün bir katkı yapmıştır. Edebiyat yaşamının ikinci döneminde ise tasavvufi düşünceye yönelerek, manevi ve dini konulara odaklanmıştır.

Büyük Doğu Dergisi ve Siyasi Tavrı

Büyük Doğu Dergisi, Necip Fazıl Kısakürek’in fikirlerinin en önemli platformu olmuş ve şairin adı bu dergiyle özdeşleşmiştir. Siyasal ve İslami görüşlerini açıkça dile getirdiği bu dergi, defalarca kapatılmış, fakat Necip Fazıl yılmadan yeniden yayınlamaya devam etmiştir. Dergi, dönemin en etkili İslamcı yayın organlarından biri olarak kabul edilir ve Necip Fazıl’ın siyasal tavrını net bir şekilde ortaya koyar.

Tiyatroya Katkıları

Necip Fazıl, şairliğinin yanı sıra tiyatro alanında da önemli eserler vermiştir. Muhsin Ertuğrul’un teşvikiyle tiyatroya yönelen Kısakürek, oyunlarında daha çok kaygı ve korku psikolojisini, sosyal sorunları ve manevi buhranları işlemiştir. Yazın hayatının ikinci döneminde tiyatroda, ahlak ve maneviyat temalarını merkeze alan eserler kaleme almıştır.

Tohum adlı tiyatro oyununda, İslamcılık ve Türklük vurgusu öne çıkar. Kurtuluş Savaşı’nı mistik bir açıdan ele alan eserlerinde, Anadolu’nun manevi gücüne vurgu yapar ve manevi değerlerin maddi güçten üstün olduğunu savunur.

Ödülleri ve Onurlandırılması

Necip Fazıl Kısakürek, 1980 yılında Türk Edebiyatı Vakfı tarafından “Şairler Sultanı” unvanını almıştır. 1982’de Batı Tefekkürü ve İslam Tasavvufu adlı eseriyle “Yılın Fikir ve Sanat Adamı” seçilmiştir. Ayrıca, 1980’de Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü, 1981’de Milli Kültür Vakfı Armağanı ve 1982’de Türkiye Yazarlar Birliği Üstün Hizmet Ödülü‘ne layık görülmüştür.

Eserleri

Necip Fazıl Kısakürek, şiir, tiyatro, roman ve deneme gibi birçok farklı türde eser vermiştir. Başlıca eserleri şunlardır:

Şiir

• Kaldırımlar
• Ben ve Ötesi
• Sonsuzluk Kervanı
• Örümcek Ağı
• Çile (Tüm şiirlerini içerir)

Roman

• Aynadaki Yalan
• Kafa Kâğıdı (Otobiyografik)

Tiyatro Oyunları

• Bir Adam Yaratmak
• Para
• Tohum
• Reis Bey
• Künye
• Siyah Pelerinli Adam
• Ahşap Konak
• Sabırtaşı
• Kanlı Sarık
• Abdülhamid Han
• Mukaddes Emanet

Fıkra

• Çöle İnen Nur

Anı

• Babıâli

Otobiyografi

• O ve Ben

Şiirlerinden Örnekler

Necip Fazıl’ın en bilinen şiirlerinden biri olan Kaldırımlar’dan bir bölüm:

KALDIRIMLAR

Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında;
Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum.
Yolumun karanlığa saplanan noktasında,
Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum.

Necip Fazıl Kısakürek, Türk edebiyatında derin izler bırakan, mistik düşünceyi modern şiirle buluşturan önemli bir sanatçı olarak anılmaktadır. Hem bireysel hem de toplumsal temaları derinlemesine işlemiş ve edebi hayatında önemli başarılara imza atmıştır.