Sorumluluk Nedir? Sorumluluk Sahibi Çocuk Nasıl Olur?

Sorumluluk Nedir?

Sorumluluk, bireyin kendisine, çevresine ve topluma karşı olan görev ve yükümlülüklerini yerine getirme bilincidir. Bu bilinç, kişinin davranışlarının ve kararlarının sonuçlarını üstlenebilme yeteneğini ifade eder. Sorumluluk sahibi bireyler, kendi eylemlerinin sonuçlarını kabul eder ve bu sonuçların başkaları üzerindeki etkilerini dikkate alarak hareket eder.

Sorumluluk, aynı zamanda başkalarının haklarına saygı göstermek, belirli kurallara ve normlara uygun davranmak ve kendi hatalarının ya da başarılarının arkasında durabilmek anlamına gelir. Bu, bir görevi tamamlamak ya da bir problemle başa çıkmak için gerekli olan disiplin, kararlılık ve öngörüyü de içerir.

Kısaca, sorumluluk, bireyin özgür iradesiyle aldığı kararların ve yaptığı eylemlerin sonuçlarını kabul edebilme ve bunların gereklerini yerine getirme sürecidir.

Sorumluluk Sahibi Çocuk Nasıl Olur?

Sorumluluk sahibi bir çocuk, kendi kararlarını verebilen, karar alırken elindeki kaynakları kullanabilen, başkalarının haklarını çiğnemeden kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen bir bireydir. Böyle bir çocuk, yaptığı işi sonuna kadar götürebilir ve davranışlarının olası sonuçlarına katlanmayı göze alır.

Sorumluluk Duygusunun Gelişimi

Sorumluluk, diğer beceriler gibi deneyim ve denemelerle gelişir. Çocuk, sorumluluk almayı deneyimledikçe bu konuda daha başarılı hale gelir. Çocuğun sorumluluk duygusunun gelişimi, ona sunulan fırsatlar ve ebeveynlerin tutumuyla doğrudan ilişkilidir. Koruyucu ebeveyn yaklaşımları, çocuğun bağımsızlık ve sorumluluk hissetmesini engelleyebilir. Bu durumda çocuk, kendi başına karar almayı ve sorumluluk üstlenmeyi öğrenemez.

Buna karşılık, destekleyici ebeveyn yaklaşımı, çocuğun sınırlar içinde karar almasına ve bu kararların sonuçlarını yaşamasına olanak tanır. Bu yaklaşım, çocuğun sorumluluk almasını ve öz disiplinini geliştirmesini destekler. Çocuğun yaşı ne olursa olsun, sorumluluk öğrenmek şu üç alanda kabul edilebilir davranışlar gösterebilmeyi gerektirir:

• Kurallara uymak
• Sağduyu kullanmak
• Tercihlerin ya da seçimlerin sonucuna katlanmak

Çocukta Sorumluluk Bilinci Nasıl Kazandırılır?

Çocuklara sorumluluk bilinci kazandırmak için şunlar yapılabilir:

• Ebeveynler, çocuklarına kendi başlarına iş yapma fırsatı tanımalıdır. Yaşına uygun görevler vererek sorumluluk duygusunu destekleyebilirler.
• Çocuğa karşı koruyucu tutumdan kaçınılmalı ve çocuğun bağımsız kararlar vermesi sağlanmalıdır.
• Çocuğun küçük yaşlardan itibaren evde sorumluluklar üstlenmesi, sorumluluk bilincini geliştirecektir. Örneğin, kendi odasını toplaması ya da sofra hazırlamada yardımcı olması gibi.

Değişik Yaş Gruplarındaki Çocukların Alabilecekleri Sorumluluklar

1. 2-4 Yaş Grubu: Oyuncaklarını toplamak, kendi çorbasını içmek, elini-yüzünü yıkamak.
2. 5-7 Yaş Grubu: Kendi yatağını düzeltmek, sofrayı kurmaya yardım etmek, dişlerini fırçalamak.
3. 8-10 Yaş Grubu: Kendi ödevlerini yapmak, odasını temizlemek, evde küçük görevler almak.
4. 11-13 Yaş Grubu: Kendi harçlığını yönetmek, küçük kardeşine göz kulak olmak, yemek yapmaya yardım etmek.
5. 14-18 Yaş Grubu: Kendi kıyafetlerini yıkamak, alışverişe gitmek, aile içi kararlarda katkıda bulunmak.

Sorumluluk Kazandırmada Anne Babaya Düşen Görevler

• Koşulsuz sevgi ve destek göstermek: Çocuğunuz ne yaparsa yapsın ona değer verdiğinizi ve onu sevdiğinizi hissettirin.
• Koruyucu tutumdan kaçınmak: Çocuğunuzun kendi sorumluluklarını üstlenmesine fırsat verin.
• Adil sorumluluk dağıtımı: Evdeki görevleri çocuklar arasında adil bir şekilde dağıtın ve bu görevlerin sırayla yapılmasını sağlayın.
• Olumsuz deneyimlerin öğrenme fırsatları olduğunu unutmayın: Çocuğunuzun yaptığı hatalar ve yaşadığı olumsuz deneyimler, sorumluluk kazanması için birer fırsattır.
• Kendi davranışlarınızla örnek olun: Sorumluluk sahibi bir ebeveyn olmanız, çocuğunuzun da bu davranışı örnek almasını sağlar.

Sorumluluk Örnekleri

1. Çevremizi temiz tutma: Çevreyi kirletmemek ve etrafı toplamak.
2. Ev işlerine yardım etme: Sofra hazırlama, odasını toplama.
3. Yaşlılara ve küçük çocuklara yardım etme: Onların ihtiyaçlarına destek olmak.
4. Ders çalışma ve ödevlerini yapma: Kendi akademik sorumluluklarını üstlenmek.
5. Kurallara uyma: Trafik kurallarına, okul ve toplumsal kurallara uymak.
6. Doğayı ve canlıları koruma: Çevreyi ve hayvanları koruma konusunda duyarlı olmak.
7. İsraf etmeme: Su, elektrik ve gıda israfından kaçınmak.
8. Kendi ihtiyaçlarını karşılama: Kendi temizliğini yapma, giysilerini düzenleme.
9. Etrafındaki insanlara karşı duyarlı olma: Yardıma ihtiyacı olanlara destek olma.
10. İyi bir insan olma: Empati yapabilme ve toplumsal değerlere uyum sağlama.

Çocuklara sorumluluk kazandırmak, onların gelecekte kendine güvenen ve sorumluluk sahibi bireyler olmasını sağlar. Bu süreçte ebeveynlerin rehberliği, sabrı ve tutumu çok önemlidir.