Soyutluk ve Somutluk Yani Soyut ve Somut Anlam Nedir?

Soyutluk ve Somutluk

Sözcüklerin her biri evrendeki bir varlığı, kavramı veya eylemi dilde temsil eder. Sözcüklerin işaret ettiği şeyler somut olduğunda, bu sözcükler de somut; soyut olduğunda ise soyut anlam taşır.

Somutluğu beş duyu ile algılanabilme; soyutluğu ise beş duyu ile algılanamama olarak tanımlayabiliriz.

Örneğin ışık, taş, su, hava, ses, renk, toprak, insan gibi varlıklar somut anlam taşırken; akıl, düşünce, cennet, melek, sevgi, dert gibi kavramlar soyut anlam taşır.

Örnekler:

1. Bu biberler oldukça acıdır. – somut
2. İhtiyar bize dönüp acı acı gülümsedi. – soyut
3. Son yıllarda İstanbul’un havası tertemiz. – somut
4. Bulunduğu ortamların havası değişti. – soyut

Bazen sözcüklerin somut veya soyut anlam taşıma durumu, cümlenin bağlamına göre değişir.

Somut anlamlı bir sözcüğün cümlede soyut anlam kazanmasına soyutlama; soyut anlamlı bir sözcüğün somut anlamda kullanılmasına ise somutlama denir.

Örnekler:

1. Bu işte senin parmağın var.Cümlesindeki “parmak” kelimesi, burada “müdahale, bir işaret” anlamında kullanılmıştır. Normalde somut bir organ olan “parmak”, bu cümlenin bağlamında soyutlaşmıştır.
2. Gönlünün kapıları herkese açıktır.Cümledeki “gönül” kelimesi, soyut bir kavramdır. Ancak kapıları olan bir nesne gibi kullanılarak somut bir anlam kazanmıştır. Bu, somutlama örneğidir.

Ek Örnekler:

1. Bu olay umutlarımızı yeşertti.Cümledeki “umut” kelimesi soyut bir anlam taşır, fakat burada yeşermek gibi somut bir eylemle ilişkilendirilerek somutlaşmıştır.
2. Kendimi kontrol edip öfkemi bastırdım.Cümledeki “öfke” kelimesi soyut bir anlam taşır, fakat burada somut bir eylem olan bastırmak ile ilişkilendirilerek somutlaştırılmıştır.

Daha Fazla Örnekler:

1. Zamanla anılarımız soluyor.Cümledeki “anılar” kelimesi soyut bir anlam taşır, fakat burada solmak gibi somut bir eylemle ilişkilendirilerek somutlaşmıştır.
2. Başarısızlıklar bizi zayıflattı.Cümledeki “başarısızlık” kelimesi soyut bir anlam taşır, fakat burada zayıflama eylemiyle ilişkilendirilerek somutlaşmıştır.
3. Yalanlar aramızı açtı.Cümledeki “yalan” kelimesi soyut bir anlam taşır, fakat burada mesafe koyma eylemiyle ilişkilendirilerek somutlaşmıştır.

Soyutlama ve somutlamayı karıştırmamak için cümledeki kelimenin ilk hali dikkate alınmalıdır. İlk hali somut ise soyutlaşmış, soyut ise somutlaşmıştır.

Ek Bilgiler ve Örneklerle Açıklama

Soyutlama ve somutlama, dilde anlam derinliği ve zenginlik sağlar. Günlük dilde sıkça kullanılan bu iki kavram, edebi eserlerde ve söylemlerde de önemli bir yer tutar. Soyutlama, bir olguyu, düşünceyi veya duyguyu daha anlaşılır ve etkileyici kılmak için somut unsurlarla bağdaştırma işlemi iken, somutlama soyut bir kavramı fiziksel özelliklerle ifade etme yöntemidir.

Daha Detaylı Örnekler:

1. Kalbi kırılmak:
   • Gerçek anlamda kalp somut bir organdır.
   • Ancak “kalbi kırılmak” ifadesi, birinin duygusal olarak incinmesi anlamında kullanılarak soyutlaştırılmıştır.
2. Fikir çatışması:
   • “Fikir” kelimesi soyut bir kavramdır.
   • Ancak “çatışma” somut bir eylemdir ve burada fikirlerin karşıtlık oluşturması anlamında somutlaştırılmıştır.
3. Hayatın tadını çıkarmak:
   • “Hayat” soyut bir kavramdır.
   • Ancak “tadını çıkarmak” ifadesi, somut bir eylem olan yeme içme üzerinden somutlaştırılmıştır.

Bu şekilde dilimizdeki soyut ve somut kavramların birbirleriyle nasıl etkileşime geçtiğini ve anlamlarını nasıl zenginleştirdiğini görebiliriz.

 

 

Soyut ve Somut Anlam

Soyut Anlam

Tanım: Soyut anlam, beş duyu organıyla doğrudan algılanamayan, genelde düşünce, duygu veya kavramları ifade eden kelimelerin taşıdığı anlamdır. Soyut anlamlar, fiziksel bir karşılığı olmayan, ancak zihinsel ve duygusal düzeyde varlık gösteren ögeleri ifade eder.

Özellikler:

• Genellikle duygusal veya düşünsel kavramlarla ilgilidir.
• Somut bir karşılığı yoktur, doğrudan gözlemlenemez.
• Diller arası çevirilerde anlam kaymalarına daha açık olabilir çünkü kültürel yorumlamaları içerir.

Örnekler:

1. Sevgi: İnsanlar arasında oluşan pozitif duygusal bağ. Sevgi, somut bir nesne olarak değil, hissedilen güçlü bir duygu olarak varlık gösterir.
   • Kullanım: Annesinin ona olan sevgisi, her zaman güvende hissetmesini sağlıyordu.
2. Özgürlük: Bireyin kendi kararlarını bağımsız bir şekilde alma hakkı. Fiziksel bir nesne değil, bir hakkın veya durumun varlığını ifade eder.
   • Kullanım: Özgürlük, her insanın doğuştan hakkıdır.
3. Adalet: Eşitlik ve doğruluğun uygulanma prensibi. Soyut bir kavram olarak, toplumsal düzenin ve bireyler arası ilişkilerin temelini oluşturur.
   • Kullanım: Adalet mülkün temelidir.

Somut Anlam

Tanım: Somut anlam, beş duyu organıyla algılanabilen, fiziksel olarak varlığı gözlemlenebilir nesneleri, olayları veya durumları ifade eden kelimelerin taşıdığı anlamdır.

Özellikler:

• Doğrudan gözlemle algılanabilir.
• Nesnel ve ölçülebilir özellikler taşır.
• Dilin somut anlamları genellikle evrenseldir ve daha az kültürel yorumlamaya sahiptir.

Örnekler:

1. Kitap: Yazılı veya basılı materyallerin bir araya getirilip ciltlendiği nesne. Gözle görülebilir ve dokunulabilir bir nesnedir.
   • Kullanım: Raflardaki eski kitapların tozunu alırken, çocukluk günlerini hatırladı.
2. Dağ: Yeryüzünün yüksek kısımlarından biri, büyük ve yüksek kaya kütlesi. Gözle görülür ve fiziksel olarak algılanabilir.
   • Kullanım: Dağın tepesinden şehri izlemek büyüleyiciydi.
3. Elma: Belirli bir meyve türü. Tat, koku, renk ve dokusal özellikleriyle somut bir nesnedir.
   • Kullanım: Mutfak tezgahında duran kırmızı elmalar, odanın havasını tazeledi.

Genel Açıklama:

Somut ve soyut anlam ayrımı, kelimelerin günlük ve edebi kullanımında önemli bir yere sahiptir. Bu ayrım, dilin anlam katmanlarını zenginleştirir ve yazarların, konuşmacıların duygu ve düşüncelerini daha etkin bir şekilde ifade etmelerine olanak tanır. Soyut kavramlar, genellikle felsefi veya edebi metinlerde daha yoğun kullanılırken, somut kavramlar bilimsel veya teknik yazımda daha sık tercih edilir.