Türkçenin Özellikleri

Türkçenin Özellikleri

Dünyadaki her dilin kendine has sesleri, yapısı ve özellikleri vardır. Ayrıca kullanıldıkça ve geliştikçe her dilin bünyesinde bir takım ses olayları (ses düşmesi, ses türemesi, ses değişmesi, ses benzeşmesi vs.) oluşur. Dünyanın en köklü dillerinden olan Türk dilinin de kendine has özellikleri vardır.

Öğretmen Sorusu: Dil ve kültür ilişkisini bir cümleyle nasıl ifade edersiniz?
Cevap: Dil, kültürün taşıyıcısıdır.

• Sondan eklemeli bir dildir. (göz lük çü lük ten)
• Sözcüklerde erillik dişilik yoktur.
  • He: O, 3. tekil kişi- erkek – İngilizce
  • She: O, 3. tekil kişi kadın – İngilizce
  • O: Hem erkek hem kadınlar için 3. tekil kişi – Türkçe
• Ünlü ve ünsüz uyumları vardır.
  • Yarın piknikte, arkadaşlarımla kırlarda koşup oynayacak, çiçekler toplayacağız.
• Uzun ünlü bulunmaz. (Kâr, hikâye, rüzgâr…)
  • (Bu gibi sözcükler, dilimize yerleşmiş yabancı sözcüklerdir.)
• İki ünlü yan yana gelmez. (saat, aile, kaos, daire…)
  • (Bu gibi sözcükler dilimize yerleşmiş yabancı sözcüklerdir.)
• “c- f – ğ – h – l- m – j – n – p – r – ş – z” sesleri sözcük başında bulunmaz.
  • (cinnet, fark, hilal, limon, merdiven, jilet…)
  • (Bu gibi sözcükler dilimize yabancı dillerden girmiştir.)
• Sözcük başında iki ünsüz bulunamaz. (spor, granit, plan, stadyum…)
  • (Bu gibi sözcükler dilimize yabancı dillerden girmiştir.)
• Sözcük köklerinde çift ünsüz bulunmaz. (şiddet, şeffaf, millet, zimmet, bakkal…)
  • (Bu gibi sözcükler dilimize yabancı dillerden girmiştir.)
• Kelimelerin sonunda “b, c, d, g” ünsüzleri bulunmaz.
  • (Ad, sac, od, öd gibi kelimeler istisnadır.)
• Alıntı kelimelerdeki bu sesler sert karşılıkları olan p, ç, t, k ünsüzlerine çevrilir:
  • ahenk < âheng, ihraç < ihrâc, kitap < kitâb, levent < levend
• Kelimenin ünlüyle başlayan bir ek alması hâlinde sert ünsüzler yumuşayarak eski şekline döner:
  • ihtiyâc > ihtiyaç > ihtiyacı
  • mektûb > mektup > mektuba
  • reng > renk > rengi
• “F, h, j, v” sesleri bulunmaz.
  • (Fal, film, filiz, fizik; hakikat, hamur, havlu, jeton, jüri, pijama, plâj; vicdan, vida)
  • (Bu gibi sözcükler, dilimize yabancı dillerden girmiştir.)
• Türkçe sözcüklerden değişim geçirenlerde bu sesler görülebilir.
  • öfke (< öbke)
  • yufka (< yubka)
  • dahi (< takı)
  • han (< kan)
  • hatun (< katun)
  • hani (< kanı)
  • ev (< eb)
  • var- (< bar-)
  • ver- (< bir)
  • döv- (< döğ-)
  • vur- (< ur-)

Bu metin, Türkçenin özelliklerini kapsamlı bir şekilde özetlemektedir.