Zâti 16. Yüzyılın İhtişamlı Divan Şairi

Hayatı ve Mesleği

Zâtî, 1471 yılında Balıkesir‘de dünyaya gelmiş olan önemli bir Divan şairidir. İyi bir eğitim alma imkânı bulamadığı ve işitme engelli olduğu için devlet memurluğuna alınamamış, geçimini ayakkabıcılıkla sağlamıştır. Hayatının ilerleyen dönemlerinde Bayezid Camii avlusunda küçük bir dükkân açarak muskacılık ve remilcilik yapmaya başlamıştır. Bu dükkân, zamanla genç şairlerin bir araya gelip geliştiği bir mekân haline gelmiştir. Zâtî, bu yıllarında maddi zorluklarla mücadele etmiş ve hayatını sürdürmek için para karşılığında gazeller kaleme almıştır. 1546 yılında hayatını kaybetmiştir.

Edebi Kişiliği

Zâtî, döneminin en etkili Divan şairlerinden biri olarak kabul edilir ve özellikle Yahya Bey ve Baki gibi önemli şahsiyetlere hocalık yapmıştır. Divan Edebiyatı’nın en üretken şairlerinden biri olan Zâtî, toplamda üç divan kadar kaside ve gazel kaleme almıştır. 16. yüzyılda gazel ve kaside türlerinde eser veren önde gelen şairlerden biri olmasının yanı sıra, kendisi, şair yeteneği ile doğmuş bir sanatçıdır.

Sohbetlerinde hoş, hazır cevap ve nüktedan bir kişiliğe sahip olan Zâtî, edebi hayatında daha önce ifade edilmemiş hayalleri ve imgeleri kullanarak özgün bir tarz geliştirmiştir. İyi bir eğitim almadığı halde yazdığı şiirler, onun derin sanat yeteneğini ortaya koymaktadır. Şiirlerinin çoğu âşıkane bir tarzda olup, “rindlik” teması bu eserlerde önemli bir yer tutar. Zâtî, birçok genç şairin yetişmesine katkıda bulunmuş ve onlara ilham vermiştir.

Eserleri

Divan: Zâtî’nin gazellerinin derlenmesi sonucu yayımlanan bu eser, onun sanatsal yeteneğini ve şiirsel derinliğini gözler önüne serer.

Şem ü Pervane: Bu eser, sembollerle yazılmış bir mesnevi olarak Zâtî’nin edebi gücünü ve hayal gücünü yansıtır.

Zâtî’nin Şiirlerinden Örnekler

Örnek 1:

Noldun inlersin felek her-câyi cânânun mı var
Seyr ider herr menzili bir mâh-ı tâbânun mı var

Benzüni ey bû-stân fasl-ı hazan mı itdi zerd
Yohsa başa taşra bir serv-i hırâmânun mı var

Ağlayup feryâd idersin herr nefes ey andelîp
Hâr ile hem-sâye olmuş verd-i handanun mı var

Yoluna cânum revân itsem gerek cânâ didüm
Yüzüme bin hışm ile bakdı didi cânun mı var

Zülf-i dil-ber gibi ey zâti perîşânsın yine
Cevri bî-had yohso bir yâr-î perîşânun mı var

Zâtî, 16. yüzyıl Divan Edebiyatı’nın en dikkate değer figürlerinden biri olarak, şiirlerinde kullandığı özgün imgeler ve üslubuyla dönemin edebiyatına büyük katkılarda bulunmuştur. Onun eserleri ve şiirleri, yalnızca kendi döneminin değil, sonraki nesillerin sanatçılarına da ilham vermiştir.

Zâtî, Divan şairi, 16. yüzyıl, Balıkesir, Bayezid Camii, gazel, kaside, Şem ü Pervane, rindlik, edebi kişilik.