Baki, gerçek adıyla Mahmud Abdulbaki, 1526 yılında İstanbul‘da dünyaya gelmiştir. “Şairler sultanı” unvanıyla tanınan bu büyük sanatçı, Divan şiirinin önemli ustalarından biridir. Fatih Camisi‘nin müezzinlerinden Mehmet Efendi‘nin oğlu olan Baki, düşük gelirli bir ailede büyümüştür. Genç yaşlarda çırak olarak saraçlık mesleğine yönelmiş, ancak sanat ve edebiyat alanında da kendini geliştirmek için gayret göstermiştir.
Baki, kaliteli bir medrese eğitimi alarak dönemin önde gelen müderrislerinden dersler almıştır. Eğitim sürecinde şiire olan ilgisi artmış ve bu alanda hızlıca tanınmaya başlamıştır. Dönemin tanınmış şairlerinden Zati‘nin desteğiyle ünü kısa sürede yayılmıştır.
Baki, pek çok padişah ile yakın ilişkiler kurmuş, Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat gibi önemli figürler tarafından ilgiyle karşılanmıştır. Kanuni Sultan Süleyman, Baki hakkında “Saltanatımın en büyük zevki Baki’yi tanımaktır.” diyerek ona olan hayranlığını belirtmiştir.
Ömrü boyunca birçok devlet görevinde bulunmuş, Medine ve İstanbul kadılıkları ile Anadolu ve Rumeli eyaletlerinde kazaskerlik gibi önemli makamlarda yer almıştır. Kanuni Sultan Süleyman’ın vefatı üzerine duyduğu derin üzüntüyü “Kanuni Mersiyesi” adlı eseriyle ifade etmiştir. Hayatı boyunca şeyhülislam olma arzusunu taşımış, ancak bu hedefine ulaşmadan hayata gözlerini yummuştur. Bazı kaynaklara göre bu isteğinin gerçekleşmemiş olması, onu din dışı konularda yazmaya yönlendirmiştir.
Baki’nin şöhreti, eserlerinin Azerbaycan, İran, Irak, Hicaz ve Hind saraylarına kadar ulaşmasıyla giderek artmıştır. Sonunda, 1600 yılında İstanbul’da hayata veda etmiştir.
Edebi Kişiliği
Baki, Divan şiirinin gelişmesine büyük katkılar sağlamış, devrinin ünlü akımlarını ve eserlerini belirgin bir seviyeye ulaştırmıştır. İranlı şairlerin tekniklerini şiirlerinde başarıyla uygulamış ve tasavvuf ile dini temalardan çok, din dışı konuları işlemiştir. Neşeli ve hoşsohbet bir kişiliğe sahip olan Baki, eserlerinde aşk, doğa, yaşadığı dönemin ihtişamı ve dünyevi zevkler gibi temaları işler. Şiirlerinde maddi aşkı ele alarak okuyucularını aşkın ve şarabın tadını çıkarmaya davet etmiştir.
Baki’nin şiirlerinde özellikle İstanbul ve doğa betimlemeleri öne çıkmaktadır. Gazel türünde büyük bir başarı elde etmiş ve bu alandaki ustalığı ile tanınmıştır. Kullanmış olduğu dil ahenkli, zevkli ve akıcıdır. Divan şiirinin kurallarını ve sanatsal yönlerini ustalıkla uygulamış, eserlerinde ince hayaller, tevriye ve nükteler ile zenginlik yaratmıştır. Çağdaşlarına göre daha sade bir dil kullanmış, şiirlerinde İstanbul Türkçesini ustalıkla işlemiştir. Halk deyimlerine ve söyleyişlerine de sıkça yer vermiştir.
Ahenk ve musiki, Baki’nin eserlerinde öne çıkan diğer önemli özelliklerdir. Aruz veznini ustaca kullanmış, dil kusurlarını en aza indirmiştir. Türkçe kelimelerle kafiye oluşturmaya özen göstermiştir. Hicviye türünde de başarılı eserler vermiştir. “Avazeyi bu âleme Davud gibi sal / Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş” dizeleri, onun şiirlerdeki özgün üslubunu yansıtmaktadır.
Baki’yi büyük bir üne kavuşturan eserlerinden biri, “Mersiye-i Hazret-i Süleyman” adlı Kanuni Mersiyesi‘dir. Terkib-i bent biçiminde yazılan bu eser, en ünlü mersiyeler arasında yer almıştır.
Eserleri
Fezail-i Mekke: Mekke’nin faziletlerini anlatan çeviri tarzında bir eserdir.
Kanuni Mersiyesi: Baki’nin Kanuni Sultan Süleyman’ın ölümü üzerine hissettiği derin üzüntüyü ifade ettiği terkib-i bent biçiminde yazılmış bir eserdir.
Divan: 4508 beyitten oluşan bu eser, 619 gazel, 27 kaside, 24 kıta ve çeşitli biçimlerde yazılmış pek çok şiir içerir.
Hadis-i Erbain Tercümesi: Kırk büyük hadisin tercümesini ifade eder.
Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız.TamamHayırGizlilik politikası
