Nutuk, Dini-Tasavvufi Halk Edebiyatı türlerinden biridir ve mürşitler ile pirler tarafından, tarikata yeni katılan bireylere tarikatın usul ve adabını öğretmek amacıyla söylenen şiirlerdir.
Nutuk Türünün Özellikleri
Bektaşi Geleneği: Bektaşilerin, Âşık Tarzı Halk Edebiyatı nazım türü olarak tanımladıkları nefes, nutuklara benzer özellikler taşır.
Didaktik Özellikler: Nutuklar, öğretici ve öğüt verici niteliklerinin ön planda olması sebebiyle didaktik özellikler taşır.
Bilgilendirici İçerik: Bu türdeki şiirlerde bilgilendirici unsurlar ağırlıklı olarak yer alır.
Nazım Birimi: Nutuklar, genellikle dörtlükler şeklinde yazılmaktadır.
Dilin Sadeligi: Dili, genellikle sade ve anlaşılırdır; fakat yer yer Arapça ve Farsça kelimelere de rastlanabilir.
Şekil ve Yapı: Şekil açısından koşmaya benzer bir yapıdadır.
Hece Ölçüsü: Nutuklar, çoğunlukla 11’li hece ölçüsüyle yazılır, ancak 7’li ve 8’li hece ölçüsüyle kaleme alınanlar da mevcuttur.
Kafiye Düzeni: Kafiye düzeni ise abab/cccb/dddb/eeeb biçimindedir.
Önemli Temsilci: Bu türün en önemli temsilcisi olarak Kaygusuz Abdal öne çıkmaktadır.
Nutuk, tarikat ve tasavvuf kültürü içinde önemli bir yere sahiptir ve öğretici içeriği ile dinleyicilere önemli bilgiler sunar.
Tasavvuf’ta Nutuk
Nutuk, genel anlamıyla bir topluluğa hitaben söylenen uzun ve resmi bir konuşma olsa da, Tasavvuf edebiyatında daha özel bir anlam taşır. Özellikle Tekke edebiyatı içerisinde önemli bir yer tutan nutuk, pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni giren müridlere tarikatın ilkelerini, derecelerini ve adabını öğretmek amacıyla söyledikleri didaktik şiirlerdir.
Tasavvuf’ta Nutukun Özellikleri
Didaktik Yapı: Nutuklar, öğretici bir nitelik taşır. Tarikatın temel inançlarını, ahlaki değerlerini ve ibadet şekillerini açıklarlar.
Şekil Yönü: Genellikle koşma biçiminde yazılırlar. Bu da onları halk edebiyatına yakın kılar.
Dil: Hem Arapça ve Farsça kökenli sözcükler hem de halk dilinden alınmış ifadeler içerir. Ancak genel olarak halkın anlayabileceği bir dil kullanılır.
Amaç: Müridlerin manevi gelişimine katkı sağlamak, onları doğru yola yönlendirmek ve tarikatın birlik ve beraberliğini güçlendirmektir.
Nutuk ve Diğer Tekke Edebiyatı Türleri Arasındaki İlişki
Nefes: Bektaşilikte kullanılan, aşık tarzında bir halk edebiyatı nazım türüdür. Nutuk gibi didaktik bir özelliği vardır ancak daha çok kişisel deneyimleri ve duyguları içerir.
İlahi: Dini duyguları ifade eden, genellikle müzikle birlikte söylenen şiirlerdir. Nutuklar gibi öğretici bir yönü olmasa da, dini temalar içerir.
Devriye: Tekke edebiyatında kullanılan, genellikle hicvi ve eleştirel bir üsluba sahip olan nazım türüdür.
Şathiye: Aşk ve şarap temalarını içeren, daha çok mistik bir anlam taşıyan şiirlerdir.
Nutukun Önemi
Tasavvuf edebiyatında nutukların önemi büyüktür. Çünkü:
Tarikatın devamlılığını sağlar: Yeni nesillere tarikatın öğretilerini aktarır.
Müridlerin manevi gelişimine katkı sağlar: Onlara doğru yolu gösterir ve ahlaki değerler kazandırır.
Tekke kültürünün zenginleşmesine katkıda bulunur: Yeni şiirler ve söylemlerle edebiyatı besler.
Özetle, nutuk, Tasavvuf edebiyatında önemli bir yer tutan, didaktik ve öğretici bir şiir türüdür. Tarikatın temel ilkelerini ve değerlerini anlatarak müridlerin manevi gelişimine katkı sağlar.
Not: Nutuk, sadece Tasavvuf edebiyatında değil, farklı kültürlerde ve dönemlerde de farklı anlamlarda kullanılmış olabilir. Ancak bu açıklama, özellikle Türk-İslam kültüründeki tasavvuf edebiyatı bağlamında nutukun anlamını ve özelliklerini açıklamaktadır.
Web sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız.TamamHayırGizlilik politikası
