Birleşik Sıfatlar Nedir? Örnekleri

Birleşik Sıfatlar Nedir? Örnekler

Birleşik sıfatlar, en az iki sözcüğün bir araya gelerek yeni bir anlam oluşturduğu sıfatlardır. Bu sıfatlar iki ana gruba ayrılır:

A. Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar

Kaynaşmış birleşik sıfatlar, aralarına başka bir ek giremeyecek şekilde kaynaşarak bir bütün haline gelen sıfatlardır. Bu tür sıfatlar bitişik yazılır.

Örnekler:

• Hiçbir insan
• Birçok arkadaş
• Birkaç kalender
• Ağırbaşlı kişiler

B. Kurallı Birleşik Sıfatlar

Kurallı birleşik sıfatlar ise belirli kurallara göre oluşturulan sıfatlardır. Başlıca türleri aşağıda verilmiştir:

1. Sıfat tamlamalarına “-lı, -lık” yapım eklerinin eklenmesiyle oluşturulur.

   Örnekler:

   • Uzun saç: Uzun saçlı adam
   • Kırık cam: Kırık camlı gözlük
   • Üç gün: Üç günlük dünya
   • Beş para: Beş paralık adam
2. Sıfat tamlamalarında isim ve sıfat yer değiştirip isme III. tekil kişi iyelik eki eklenir.

   Örnekler:

   • Kısa boy: Boyu kısa adam
   • Dar bahçe: Bahçesi dar ev
   • Beyaz diş: Dişi beyaz gençler
3. Belirtisiz isim tamlamalarında tamlanan eki yerine “-lı” ekinin eklenmesiyle yapılır.

   Örnekler:

   • Gül bahçesi: Gül bahçeli yer
   • Çam ağacı: Çam ağaçlı bahçe
4. Hâl eki almış bir isim ile bir sıfatın birleşmesiyle oluşur.

   Örnekler:

   • Diline hakim adam
   • Kulaktan dolma bilgiler
   • Tepeden inme emirler
5. Bir isme uzaklaşma hâl eki eklenip ardından başka bir ismin eklenmesiyle oluşturulur.

   Örnek:

   • Tepeden inme emirler
6. “-lı” veya “-sız” yapım ekleriyle oluşturulmuş ikilemeler de birleşik sıfatlar arasında yer alır.

   Örnekler:

   • Boylu poslu kişi
   • Evsiz barksız insanlar
   • İrili ufaklı taşlar
   • Sazlı sazsız çalgılar
7. Ad tamlamaları bazen bir ismi niteleyerek sıfat öbeği görevi üstlenebilir.

   Örnek:

   • Çobanların bildiği yol

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ayrıca, “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” gibi sıfat-fiil ekleri de sıfatların tüm özelliklerini taşıyabilir.

Örnekler:

• Gelen adam giden adamı aratır.
• Yıkılası duvarların yanında durmamalıyız.
• Kaza dönülmez kavşakta olmuştu.
• Koşar adımlarla bize doğru geldi.
• Tanıdık kişileri her zaman çok severdi.
• Gelecek yıl birlikte kırlara çıkacağız.
• Tükenmiş umutlarla yola devam edilmez.

Bu örnekler, birleşik sıfatların dildeki yerini ve kullanımını net bir şekilde göstermektedir. Birleşik sıfatları doğru kullanmak, dilin zenginliğini artırırken, duygularımızı daha etkili bir şekilde ifade etmemize yardımcı olur. Başarı dolu bir iletişim için bu bilgilerin farkında olmak önemlidir.