Tırnak İşareti (” “)

Tırnak İşaretinin Kullanımı

Tırnak işareti ( ” ” ), Türkçede özellikle başka bir kişiden alıntı yapılırken, özel bir vurgu yapılmak istendiğinde, eser ve yazı başlıklarının belirtilmesinde kullanılan önemli bir noktalama işaretidir. Tırnak işareti, yazılı metinlerde hem alıntıların doğru bir şekilde aktarılmasını sağlar hem de dikkat çekilmesi gereken ifadelere vurgu yapar. İşte tırnak işaretinin kullanımına dair ayrıntılı açıklamalar ve örnekler:

1. Alıntı Yapılan Sözlerin Gösterilmesinde Kullanımı: Bir başka kişiden ya da yazılı bir kaynaktan olduğu gibi aktarılan sözler, mutlaka tırnak işareti içinde gösterilmelidir. Bu kullanım, aktarılan sözlerin doğrudan ve değişiklik yapılmaksızın alındığını gösterir. Alıntılar ne kadar uzun ya da kısa olursa olsun, tırnak işareti kullanılmalıdır. Bu sayede metin içerisinde kimin hangi sözleri söylediği net bir şekilde anlaşılır.

   Örnekler:

   • Şair, “Memleket isterim, gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun.” derken huzurlu bir vatan özlemini dile getiriyor.
   • “Vatan sevgisi imandandır.” diye buyurmuş büyüklerimiz.

   Not: Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan noktalama işareti (nokta, soru işareti, ünlem gibi) tırnak içinde kalmalıdır. Bu kural, alıntının doğru ve tam bir şekilde aktarılmasını sağlar.

   Örnek:

   • “Bugün hava çok güzel!” dedi arkadaşım.
   • Şair, “Bu dünya bizim cennetimiz olabilir mi?” diye sordu.
2. Özel Olarak Vurgulanmak İstenen Sözlerde Kullanımı: Bir metin içinde özel olarak vurgulamak istenen kelimeler ya da ifadeler tırnak işareti içine alınır. Bu kullanım, o sözcüğün ya da ifadenin diğerlerinden farklı olduğunu ve okuyucunun dikkatini çekmesi gerektiğini belirtir.

   Örnekler:

   • Yeni bir “dijital devrim” başlıyor. (Burada “dijital devrim” ifadesi, diğer kelimelere oranla daha fazla önem arz etmektedir.)
   • Toplumda bir “adalet arayışı” giderek güçleniyor.
3. Eser ve Yazı Başlıklarının Yazımında Kullanımı: Cümle içinde kitap, makale, şiir, film ve benzeri eserlerin adları tırnak işareti içinde gösterilir. Bu sayede, eserin adı cümlenin diğer kısımlarından ayrılır ve net bir şekilde vurgulanır.

   Örnekler:

   • Bugün öğrenciler “İstiklâl Marşı”nı ezberlemeye çalıştı.
   • “Beyaz Gemi” adlı romanı çok beğendim.
   • “Son Umut” filmi çok derin mesajlar içeriyordu.
4. Bölüm ve Başlık Adlarının Yazımında Kullanımı: Kitap, makale ya da rapor gibi yazılı eserlerde yer alan bölüm başlıkları da tırnak işareti içinde gösterilir. Bu kullanım, özellikle akademik ya da bilimsel yazılarda yaygındır ve bölüm başlıklarının cümlenin diğer kısımlarından ayrılmasını sağlar.

   Örnekler:

   • “Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri” başlıklı bölümde önemli şairler incelendi.
   • “Noktalama İşaretleri” bölümünde tırnak işaretinin doğru kullanımı üzerinde durduk.

   Not: Eser, kitap ya da dergi adları tırnak işareti yerine eğik yazıyla (italik) da yazılabilir. Bu kullanım, özellikle daha resmi ya da akademik yazılarda tercih edilir.

   Örnek:

   • Anadolu’da sıkça kullanılan “höyük” sözcüğü tepe .
   • Ali Berat Alptekin’in Azerbaycan’da Tanınan Ortak Halk Ozanları adlı makalesini okudum.
5. Tırnak İçindeki Sözcüklere Gelen Eklerde Kesme İşaretinin Kullanılmaması: Tırnak içinde belirtilen sözcüklere ek geldiğinde, bu ekler tırnak işaretinden ayrı yazılmaz ve kesme işareti kullanılmaz. Ekler doğrudan tırnak içindeki kelimeye eklenir.

   Örnekler:

   • Halide Edip Adıvar’ın “Ateşten Gömlek”ini okudunuz mu? (Burada, ek tırnak işaretinin dışında değil, doğrudan tırnak içindeki kelimeye bitişik yazılmıştır.)
   • “Küçük Prens”i çok sevmiştim.
6. Bilimsel Çalışmalarda Makale Adlarının Yazımında Kullanımı: Akademik çalışmalarda makale adları da tırnak işareti içinde gösterilir. Bu sayede, makale adları metnin diğer kısımlarından ayrılır ve okuyucunun dikkatini çeker.

   Örnek:

   • Ali Berat Alptekin, “Azerbaycan ve Türkiye’deki Ortak Ozanlar”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı 9, Ankara 2021, s. 42.

Tırnak işaretinin bu kullanımları, hem yazının doğruluğunu hem de anlatılmak istenen mesajın vurgulanmasını sağlar. Özellikle akademik ve edebi yazılarda, alıntılar ve eser adlarının doğru şekilde belirtilmesi büyük önem taşır.