Yer-Yön Zarfı Nedir? Örnekleri

Yer-Yön Zarfları

Yer-Yön Zarfı Nedir?

Fiil ve fiilimsilerin anlamını mekân ya da yön bakımından belirten sözcüklere yer-yön zarfı denir. Bu zarflar, bir hareketin ya da eylemin nereye doğru olduğunu gösterir ve ek almadan kullanılırlar. “Nereye?” sorusuna cevap veren kelimeler yer-yön zarfı olarak görev yapar. Bu zarfların en yaygın örnekleri arasında “aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri, öte, beri” gibi sözcükler yer alır.

Örnek Cümleler:

• Ne oldu, aşağı inecekti ama kaldı öyle.
• Ehliyet almak istiyorsan, geri çekilmek yerine devam etmelisin.
• Beri gel çocuk, bak sana bir şey göstereceğim.
• Dışarı çıkarken aklı bir karış havadaydı.
• Hemen içeri gir ve toplantıya başla.
• Biraz öte git ki rahat nefes alalım.

Yer-Yön Zarflarına Dair Notlar

Yer-yön zarfları, isim çekim ekleri aldıklarında zarf olma görevini yitirip isim haline gelirler. Yani, ek aldıklarında artık eylemi değil, bir varlığı ya da yönü ifade ederler.

Örnek Cümleler:

• İyice bunaldığında kısa süreliğine dışarıya çıktı.
• Pilot bir anlığına gözlerini yukarıya çevirdi.
• İşini bitirdikten sonra merdivenlerden aşağıya indi.
• Kaleci tam ileriye çıktığında golü yedi.
• Anahtarını unutunca geri dönmek zorunda kaldı.
• Eğer öteye kaymazsanız, binemeyeceğiz.

Yer-Yön Zarflarının Diğer Kullanım Biçimleri

Yer-yön zarfları, cümlelerde yalnızca zarf olarak değil, aynı zamanda isim ve sıfat görevinde de kullanılabilir. Bu kullanım, sözcüğün cümledeki görevine ve aldığı ekler doğrultusunda değişiklik gösterir.

Örnek Cümleler:

• Hasan’ın çağrısına uyarak hemen yukarı çıktı. (yer-yön zarfı)
• Eğer yukarı yoldan giderseniz daha kısa sürede orada olursunuz. (sıfat)
• Kimse kalmadığında o da yukarıya doğru yöneldi. (isim)
• Babasının sesini duyar duymaz aşağı indi. (yer-yön zarfı)
• Aşağı mahalleden yükselen ağlama sesleri gecenin sessizliğini bozuyordu. (sıfat)
• Aşağıya indiğinde gerçeklerle yüz yüze kaldı. (isim)

Yer-yön zarfları, dilin ve anlatımın önemli öğelerindendir. Onlar sayesinde, fiil ve fiilimsiyle bağlantılı olan eylemlerin hangi yöne doğru gerçekleştiği belirlenir ve cümleye derinlik kazandırılır.