Arzu dolu, yaşamak dolu, bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan?
(Fazıl Hüsnü Dağlarca)
Ünlü Uyumu Kuralları
“Mi” eki, kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne göre hem büyük hem de küçük ünlü uyumlarına uyar.
Örnekler:
Sen mi bunları yapmışsın yavrum?
Bize perşembe mi geleceksiniz?
Gök cisimleri içinde en sevdiğin yıldız mı?
Bu kahramanlıkları tarihe yazdıran bu bölük mü?
“Mi”nin Cümle İçerisindeki Anlamı
“Mi” eki, cümlede soru anlamı katmasa bile her zaman ayrı yazılır. Bu durumlarda cümleye farklı anlamlar ekleyebilir.
Örnekler:
Akşamları geç yattım mı sabaha kadar uyuyamazdı? (Zaman)
Bizim eve geldi mi hemencecik sahile giderdik? (Zaman)
Güzel mi güzel bir elbise almıştı? (Pekiştirme)
İsim ve Fiil Çekim Eki Olarak Kullanımı
“Mi” eki, hem isim çekim eki hem de fiil çekim eki olarak kullanılabilir.
Örnekler:
Bu yaşına kadar Yaşar Kemal’i hiç okudun mu? (Fiil çekim eki)
Bahçemizden gül koparan sen miydin? (İsim çekim eki)
Bunların sonucunu doğru tahmin etseydi böyle konuşur muydu? (Fiil çekim eki)
Gülün derdinde herr daim olan bülbül mü? (İsim çekim eki)
Olumsuzluk Ekleri ile İlişkisi
Soru anlamı, soru zarfıyla sağlandığı zaman bazen “-me, -ma” olumsuzluk eki ünlü daralmasına uğrayarak “-mı, -mi, -mu, -mü” şekline dönüşebilir. Bu durumu “mi” soru eki ile karıştırmamalıyız.
Örnek:
Söylediklerimi niçin yaz mıyorsunuz?
Yukarıdaki cümlede soru anlamı “mi” ekiyle değil, soru zarfı olan “niçin” sözcüğüyle sağlanmıştır. Olumsuzluk ekleri “-me, -ma” ünlü daralmasına uğradığında şeklen “mi” soru ekine benzemektedir. Bu bağlamda, cümlede bir yazım yanlışı da vardır çünkü “-me, -ma” olumsuzluk ekleri her zaman kelimelerle bitişik yazılır.
Birleşik Fiillerde “Mi”nin Kullanımı
Birleşik yapılı fiillerde “mi” soru eki, iki sözcük arasına girebilir.
Örnek:
Düşüncelerini açıklamaktan vaz mı geçtin?
Bu kurallar ve örnekler doğrultusunda “mi” soru ekinin doğru kullanımı, yazım kurallarının anlaşılması açısından büyük önem taşımaktadır.
Yorum gönder