Terbi Nazım Biçimi Nedir?

Terbi Nazım Biçimi Nedir?

Terbi, Divan Edebiyatı’nın nazım şekillerinden biridir ve sözlükte “dörtleme” veya “dörtlü hale getirme” anlamına gelmektedir. Bu biçim, bir gazelin beyitlerinin üzerine, başka bir şair tarafından aynı ölçü ve uyakta iki dize eklenmesiyle oluşur.

Terbi Nazım Şeklinin Özellikleri

• Uyak Düzeni: Terbi nazım biçiminde uyak düzeni “aaaa / bbba / ccca / ddda…” şeklindedir. Burada koyu yazılmış kısımlar, sonradan eklenen dizeleri temsil etmektedir.
• Murabba Özelliği: Bu nazım şekli, murabba formatında kabul edilmektedir.
• Ekleme Yöntemi: Ekleme işlemi, gazelin başlangıç kısmına yapılır.
• Zamime: Terbilerde eklenen iki dizeye “zamime” denir. Bu dizeler, anlamsal açıdan beyit ile kaynaşmış bir yapıdadır.
• Kullanım Sıklığı: Divan nazım şekilleri arasında pek yaygın olmayan bir biçimdir.

Terbi: Divan Edebiyatının İncileri Üzerine İnşa Edilen Bir Nazım Biçimi

Terbi, Divan edebiyatında sıkça kullanılan ve bir gazelin üzerine inşa edilen özel bir nazım biçimidir. Başka bir deyişle, bir şairin yazdığı bir gazelin beyitlerinin üzerine, farklı bir şair tarafından ikişer mısra eklenerek oluşturulan yeni bir şiirdir. Bu ekleme işlemine “zamime” denir.

Terbinin Özellikleri

• Gazel Üzerine İnşa: Terbi, var olan bir gazelin üzerine inşa edilir. Bu sayede hem eski bir esere yeni bir yorum katılır hem de farklı şairlerin üslupları bir araya gelir.
• Zamime: Eklenen ikişer mısralık bölümlere “zamime” denir. Zamimeler, gazelin orijinal beyitleriyle hem anlam hem de ölçü (aruz) bakımından uyumlu olmalıdır.
• Uyak Düzeni: Terbide genellikle “aa”aa/(bb)ba/(cc)ca/(dd)da şeklinde bir uyak düzeni görülür. Yani, gazelin her beyitine eklenen ikişer mısra, o beyitin ilk mısrasıyla uyaklıdır.
• Aruz Ölçüsü: Terbi, gazelin yazıldığı aruz ölçüsüyle yazılır. Bu sayede şiirde bir bütünlük sağlanır.
• Anlam Bütünlüğü: Eklenen zamimeler, gazelin anlamını bozmadan, onu zenginleştirici bir etki yaratmalıdır.

Neden Terbi?

• Edebi Yarışma: Terbi, şairler arasında bir tür edebi yarışma ortamı oluşturmuştur. Şairler, birbirlerinin gazellerine eklemeler yaparak hem kendi yeteneklerini göstermiş hem de edebiyat dünyasına yeni eserler kazandırmışlardır.
• Eserin Yaşaması: Terbi sayesinde, eski bir gazel yeniden canlandırılır ve farklı yorumlarla okunmaya devam eder.
• Edebiyatın Zenginleşmesi: Terbi, Divan edebiyatının zenginleşmesine ve çeşitlilik kazanmasına katkıda bulunmuştur.

Özetle

Terbi, Divan edebiyatının özgün ve ilgi çekici bir nazım biçimidir. Bir gazelin üzerine inşa edilen terbi, şairlerin yaratıcılıklarını sergilemelerine ve edebiyata yeni eserler kazandırmalarına olanak tanır.

Anahtar Kelimeler: terbi, divan edebiyatı, gazel, zamime, aruz, edebiyat, şiir

Ek Bilgiler:

• Terbi, genellikle aşk ve tasavvuf konularını işleyen gazeller üzerine yazılmıştır.
• Terbi yazan şairler, genellikle dönemlerinin tanınmış şairleri olmuştur.
• Terbi, Divan edebiyatının en önemli özelliklerinden biridir ve Türk edebiyatının gelişiminde önemli bir yere sahiptir.