Kısa Çizgi (-), Uzun Çizgi (—)

Kısa ve Uzun Çizgilerin Kullanımı

Kısa Çizgi ( – )

1. Satıra Sığmayan Kelimelerin Bölünmesi: Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna kısa çizgi konur. Bu, kelimenin bölündüğü yerin belirlenmesine yardımcı olur ve okuma akışını bozmadan devam etmesini sağlar.

   Örnek: Noktalama işaretleri konusunu daha dik- katli takip etmek, örneklerle kurallar ara- sındaki ilişkiyi iyi kurmak, doğru yorumla- mak gerekir.

   Yukarıdaki örnekte, satıra sığmayan “dikkatli,” “arasındaki” ve “yorumlamak” kelimeleri bölünerek yazılmış ve satır sonlarına kısa çizgi eklenmiştir.

2. Ara Söz ve Ara Cümlelerin Ayırılması: Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kısa çizgi kullanılır. Ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur ve bitişik yazılır.

   Örnek: Küçük bir sürü -dört inekle birkaç koyun- köye giren geniş yolun ağzında durmuştu. (Ömer Seyfettin)

3. Köktür ve Ekleri Ayırma: Kelimelerin köklerini, gövdelerini ve eklerini birbirinden ayırmak için kısa çizgi kullanılır.

   Örnek: Dur(kök) – ak(ek) Aşçı(gövde) – lar(ek)

4. Fiil Kök ve Gövdelerini Gösterme: Fiil köklerini ve gövdelerini belirtmek için kısa çizgi kullanılır.

   Örnekler: Fiil Kökleri: Al- Dur- Gör-

   Fiil Gövdeleri: Başar- Okut- Yazdır-

5. İsim ve Fiil Yapma Eklerini Ayırma: İsim yapma eklerinin başına ve fiil yapma eklerinin başına ve sonuna kısa çizgi konur.

   Örnekler: İsim Yapma Ekleri: -ak -den -ış

   Fiil Yapma Ekleri: -ımsa- -la- -tır-

6. Heceleri Gösterme: Heceleri göstermek için kısa çizgi kullanılır.

   Örnekler: A-raş-tır-ma Ku-yum-cu-luk Prog-ram

7. Araya Kısa Çizgi Kullanımı: Arasında, ve, ile, ila, …-den, …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kısa çizgi kullanılır.

   Örnekler: Denizli-Muğla yolu Türk-Alman ilişkileri 05.00-07.00 arası Türkçe-Almanca sözlük

   Not: Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz. Örnek: Toplantıya üç beş kişi geldi.

8. Matematiksel Kullanım: Matematikte çıkarma işareti olarak kısa çizgi kullanılır.

   Örnek: 10-1=9

9. Sıfırdan Küçük Değerler: Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kısa çizgi kullanılır.

   Örnek: Bugün hava sıcaklığı -2° C olacakmış.

Uzun Çizgi ( — )

1. Konuşma Çizgisi: Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için uzun çizgi kullanılır. Buna “konuşma çizgisi” de denir. Uzun çizgi, konuşma başladığında kullanılır ve konuşmanın sona erdiği yerlerde tekrar edilir.

   Örnek: Frankfurt’a gelene herkesin sorduğu soru şunlardır: — Eski şehri gezdin mi? — Rothschild’in evine gittin mi? — Goethe’nin evini gezdin mi? (Ahmet Haşim)

2. Oyunlarda Kullanımı: Oyunlarda uzun çizgi, konuşanın adından sonra da konabilir.

   Örnek: Sıtkı Bey — Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var. Gerçekten ölecek adam ister. İslam Bey — Ben daha ölmedim. (Namık Kemal)

   Not: Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz.

Bu açıklamalar, kısa ve uzun çizgilerin kullanımını ve işlevlerini anlamanıza yardımcı olacaktır.