Zamir (Adıl)

Zamir: İsimlerin Yerini Tutan ve İsim Gibi Kullanılabilen Kelimeler

Zamir, isimlerin yerini tutabilen ve isim gibi kullanılan kelimeler veya eklerdir. Zamirler, Sözcük Hâlindeki Zamirler ve Ek Hâlindeki Zamirler olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır.

Zamir Türleri:

A) Sözcük Hâlindeki Zamirler

1. Kişi (Şahıs) Zamirleri:

   Kişi zamirleri, özellikle insan isimlerinin yerini tutan zamirlerdir. Şahıs zamirleri, konuşanın kendini, dinleyeni veya üçüncü kişileri belirtmek için kullanılır.

   • Tekil Şahıs Zamirleri:
     • 1. tekil kişi: ben
     • 2. tekil kişi: sen
     • 3. tekil kişi: o
   • Çoğul Şahıs Zamirleri:
     • 1. çoğul kişi: biz
     • 2. çoğul kişi: siz
     • 3. çoğul kişi: onlar

   Örnekler:

   • Ben antrenmana gideceğim.
   • O, sınıfımıza yeni geldi.
   • Siz hangi okuldan geldiniz?

   Kişi zamirleri, isimlerin yerine geçebildikleri için, isimlere eklenen ekleri de alabilirler. Ayrıca “kendi” sözcüğü de kişi zamiri olarak kullanılır ve pekiştirme anlamı ekler.

   Örnekler:

   • Dün seni aradılar.
   • Ona doğruyu söylemelisin.
   • Bu işi kendim yaparım.
   • Kendine iyi bak!

   Kendi sözcüğü cümlelere pekiştirme anlamı da katabilir:

   • Ödevi ben yaptım. → Ödevi ben kendim yaptım.
2. İşaret (Gösterme) Zamirleri:

   İşaret zamirleri, ismin yerini işaret yoluyla gösterir ve belirli bir şeyi işaret eder.

   • Tekil İşaret Zamirleri:
     • bu
     • şu
     • o
   • Çoğul İşaret Zamirleri:
     • bunlar
     • şunlar
     • onlar

   Örnekler:

   • Bu kalem senin mi?
   • Onları görüyor musun?
   • Bunlar bizim takımın yeni formaları.

   Not: “O” ve “onlar” zamirleri hem kişi zamiri hem de işaret zamiri olarak kullanılabilir.

   • O, sınıfımızın en çalışkan öğrencisidir. (Kişi zamiri)
   • O, benim Türkçe kitabım. (İşaret zamiri)
3. Belgisiz Zamirler:

   Belgisiz zamirler, ismin yerini kesin bir şekilde belirtmeden, belirsiz bir şekilde tutan zamirlerdir.

   Örnekler:

   • Bazıları geç kaldı.
   • Herkes kitaplarını açsın.
   • Biri, her zaman göz önündedir.
4. Soru Zamirleri:

   Soru zamirleri, isimlerin yerini soru yoluyla belirten zamirlerdir. Bu zamirler, genellikle bir şeyin kimliğini veya yerini sormak için kullanılır.

   Örnekler:

   • Kim geldi?
   • Nereye gidiyorsun?
   • Hangisini alacaksın?

   Soru zamirlerinin cevapları genellikle bir isim veya başka bir zamir olabilir.

   • Kimi aradınız? (Mustafa’yı)
   • Kimden aldınız? (Fatma Hanım’dan)
   • Türkçe sözlüğünü kim aldı? (Ben)

B) Ek Hâlindeki Zamirler

1. İyelik Zamirleri:

   İyelik zamirleri, isimlere eklenerek, o ismin ait olduğu kişiyi belirten zamirlerdir. İyelik ekleri aynı zamanda iyelik zamiridir.

   • Tekil İyelik Zamiri Ekleri:
     • 1. tekil kişi: -im
     • 2. tekil kişi: -in
     • 3. tekil kişi: -ı
   • Çoğul İyelik Zamiri Ekleri:
     • 1. çoğul kişi: -imiz
     • 2. çoğul kişi: -iniz
     • 3. çoğul kişi: -ları

   Örnekler:

   • defter → defter-im (benim defterim)
   • defter → defter-imiz (bizim defterimiz)
   • defter → defter-iniz (sizin defteriniz)
   • defter → defter-leri (onların defteri)

   İyelik ekleri, kişi eklerinden farklıdır; çünkü iyelik ekleri isimlere eklenirken, kişi ekleri fiillere eklenir.

   Örnek:

   • gel-di-m → Burada “gel” fiildir ve “m” eki kişi ekidir.
2. İlgi Zamiri:

   İlgi zamiri, cümlede daha önce geçen bir ismin yerini tutan ek hâlindeki “-ki” zamiridir. Bu zamir kendinden önceki kelimeye bitişik olarak yazılır.

   Örnekler:

   • Alperen’in bisikleti yeni, benimki eski. → Bu cümlede “benimki” ifadesi, “benim bisikletim” .
   • Bizim dersimiz bitti, sizinki bitmemiş. → Bu cümlede “sizinki” ifadesi, “sizin dersiniz” .