Deneme

Deneme Nedir?

Deneme, yazarın kişisel görüşlerini ve düşüncelerini özgür ve samimi bir şekilde ifade ettiği bir yazı türüdür. Bu türde, yazar genellikle kendi bakış açısını, duygularını ve düşüncelerini paylaşır. Denemenin en tanınmış ismi dünyada Fransız yazar Montaigne’dir. Türk edebiyatında ise deneme türünün önemli isimlerinden biri Nurullah Ataç’tır. Diğer dikkate değer Türk deneme yazarları arasında Ahmet Haşim, Suut Kemal Yetkin, Falih Rıfkı Atay, Melih Cevdet Anday, Mehmet Kaplan ve Cemil Meriç gibi isimler bulunmaktadır.

Denemenin Özellikleri:

1. Konu Sınırlaması Yoktur: Deneme yazıları, yazarın ilgi duyduğu her türlü konu hakkında olabilir; konu seçimi konusunda herhangi bir sınırlama bulunmaz.
2. Sohbet Havası: Denemeler, genellikle bir sohbet ortamında yazılmış gibi, yazarın kendi kendine konuşuyormuş gibi bir üslupla kaleme alınır. Bu, yazının samimi ve içten olmasını sağlar.
3. Öznel Yaklaşım: Denemede, yazarın kişisel düşünce ve duyguları ön plandadır. Yazının içeriği tamamen yazarın subjektif bakış açısıyla şekillenir.
4. İspatlama Amacı Güdülmez: Deneme türü, yazarın ortaya koyduğu görüşleri ispatlama veya kanıtlama amacı taşımaz. Yazar, kişisel görüşlerini serbest bir biçimde sunar.
5. Yalın ve İçten Dil: Denemeler, yalın ve anlaşılır bir dille yazılır. Yazarın üslubu içten ve samimidir, okuyucuya kişisel bir bakış açısı sunar.

Örnek Deneme:

“İnsan, gördüğü şeyleri her zaman aynı şekilde görmez. Şu anda arkamdaki kitaplıkta duran vazoyu hayalimde canlandırmak istiyorum. O vazonun nasıl bir şey olduğunu hatırlamaya çalışıyorum; rengi ve desenleri nasıl bir görünüşe sahipti, bilmiyorum. Sorular zihnimde genişledikçe, o vazonun varlığından bile şüphe etmeye başladım. Çevremizdeki nesneler kaybolduğunda, onların yokluğunu aniden hissedecek kadar bizimle olan ve yaşamımıza dokunan şeyleri çoğu zaman görmekten uzağız. Ancak bazı anılar, bilinmez nedenlerle, gördüğümüz halde göremediğimiz bir şeyi hatırlamamızı sağlar ve tüm düşüncelerimizi onun etrafında şekillendirir.” (Suut Kemal Yetkin)

Bu tür yazılar, kişisel görüşlerin ve deneyimlerin samimi bir biçimde paylaşıldığı ve okuyucuya yazarın iç dünyasını yansıttığı metinlerdir.

Bu açıklama ve örnekler, denemenin temel özelliklerini ve uygulama biçimlerini daha ayrıntılı ve özgün bir şekilde sunmaktadır.